De joden in Amsterdam

uiteenlopende redenenen - zie boven - aan een deel van deze gebruiken te houden.

Door het feit dat men met vragen over het nakomen van Joodse gebruiken exacte handelingen vaststelt (en geen moeilijk te controleren meningen) zijn deze vragen betrekkelijk gemakkelijk te quanti-ficeren en lenen zij zich ook voor het vergelijken der verschillende generaties (ouders, de geïnterviewden zelf en hun kinderen). Daarbij komt dat deze tradities zich niet beperken tot zuiver religieuze waarden, maar ook sociale en nationale functies in de groep hebben.

Wat de vragen zelf betreft volgt hier een korte toelichting. In de traditionele Joodse keuken zijn drie groepen van verboden het meest bekend: het verbod van het gezamenlijk nuttigen van vlees en melk-gerechten, hetwelk leidt tot het bezitten van tenminste twee stel eetgerei, van borden en pannen, messen en vorken tot afwasteiltjes toe, verder het verbod van het eten van een reeks van dieren waarvan het varken het meest bekend is, en tenslotte het verbod anders dan ritueel geslacht vlees te eten. De toegestane spijzen worden met de term „kosher” (kasjeer) aangeduid.

Over elk van deze categorieën hebben wij een vraag gesteld, met bewuste uitsluiting van de minder bekende verboden, zoals b.v. die over de koshere wijn.

Het Joodse Paasfeest (Pesach) kan men wel als het meest karakteristieke van de reeks Joodse feesten beschouwen. Wij hebben een tweetal vragen hierover gesteld: één over de Seideravond (Sedera-vond), het op de eerste twee avonden van Pasen vallende familiefeest waarbij over de uittocht van Egypte wordt verteld, gedebatteerd en gezongen; een tweede vraag over het eten van de ongezuurde broden, „matzes” (matzoth), de in de Paasweek verplichte kost voor de orthodoxe Jood met uitsluiting van het gewone brood; als lekkernij ook bekend bij de meerderheid der niet-Joodse Amsterdammers.

In verband met de andere feesten stelden wij nog vragen over het aansteken van de Chanoekah-lichten bij het inwijdingsfeest, een symbool verband houdende met nationaal-Joodse sentimenten en over het vasten op Grote Verzoendag (Jom Kippoer), een in opzet zuiver religieuze manifestatie.

Verder werd in dit kader nog een vraag gesteld over het meest

4-5