De joden in Amsterdam

nante groep. Hij is zich bewust van een zekere voorwaardelijkheid, ook wanneer hij formeel als lid van de dominante groep is aanvaard.

De onzekerheid of hij door de meerderheidsgroep geaccepteerd wordt is een deel van de werkelijkheid van de marginale mens waar hij weinig of niets aan kan veranderen. Bij de Jood heet dit angst voor antisemitisme. Wat de onzekerheid over de eigen groepswaarden betreft, hierover kunnen wij met Lewin veronderstellen dat het een correlaat is van het gebrek aan kennis van de eigen groepswaarden en van de geslotenheid van de minderheidsgroep in het maatschappelijk verkeer met de dominante groep.

Verder valt nog op te merken dat de invloed van de dominante cultuur, via vele maatschappelijke kanalen, zich min of meer constant op de enkeling doet gelden, die zich hieraan moeilijk ook maar enigszins kan onttrekken (men denke hier niet slechts aan formele zaken zoals school en dienstplicht, maar houde ook rekening met belangrijke moderne middelen van socialisatie, zoals televisie). Zeker wanneer wij dit vergelijken met het contact met de minderheids-cultuur, waarbij de individu de intensiteit hiervan in meerdere mate kan regelen. Zo nemen wij enige afstand van het concept van Stone-quist dat alle leden van de minderheidsgroep als marginale mensen aanduidt¹ door met Lewin een psychologisch gegeven als de onzekerheid over de eigen groepswaarden in te voegen, hoewel in de praktijk een klassieke minderheidsgroep als de Joodse toch bij al haar leden een min of meer marginaal gedragspatroon zal vertonen. Het gaat ons echter mede om dit meer of minder.

Anders dan Stonequist c.s. zijn wij dan in staat te spreken van meer of minder marginale figuren². In onze studie beschouwen wij dus in concreto een Amsterdamse Jood meer marginaal naargelang

I 6

¹

   Milton M. Goldberg neemt in „A Qualification of the Marginal Man Theory” uit „American Sociological Review” vol. 6, 1941 - ook afstand van Stonequist maar komt tot het andere uiterste en neemt aan dat in de marginale cultuur der minderheid een belangrijke groep hecht geworteld is en zodoende geen enkele kenmerk van de marginale mens zou hebben. Voor hem is de typische „Marginal Man” de emigrant die zich als volwassene in een ander land heeft gevestigd.

²

   Daarbij vergeten wij niet dat in onze huidige Westerse maatschappij met haar uitzonderlijke mogelijkheden van interculturele contacten en sociale mobiliteit een grote groep in zwakke of sterkere mate binnen het begrip marginaliteit valt.