De joden in Amsterdam

Op wetenschappelijk terrein zijn over dit onderwerp twee sociologische scripties verschenen, te weten in 19^4 van de Amerikaan Rivkin „Jews and Judaism in Postwar Amsterdam” en van Dra. R. Kats „Een groep is klein geworden”, een analyse van de situatie der Joden in Nederland na de tweede wereldoorlog - 19 6 o¹.

Beiden komen tot weinig optimistische conclusies wat de toekomst van de Joodse gemeenschap in Amsterdam, respectievelijk Nederland betreft. Rivkin ziet het door hem waargenomen gebrek aan belangstelling van de individuele Amsterdamse Jood voor het wel en wee van de Amsterdamse Joodse gemeenschap vooral veroorzaakt door fouten der Joodse leiders in Nederland; de leiders van het grootste kerkgenootschap zouden geen alternatief bieden voor de door hen uitgedragen strenge orthodoxe levenshouding en de leiders van de Nederlandse Zionisten Bond zouden geen alternatief bieden naast de onmiddellijke emigratie naar Israël.

Mejuffrouw Kats heeft haar analyse geconcentreerd op het probleem hoe deze minderheidsgroep heeft gereageerd op de extreme verkleining van het aantal van haar leden. De decimering door de nazi-vervolging heeft volgens haar het potentieel der groep uitermate verzwakt.

Deze conclusie lijkt redelijk, vooral waar zij wijst op het gebrek aan leiders, de daaruit volgende cumulatie van functies en moeilijkheden voor het in stand houden van het Joodse groepsleven. Anderzijds geldt dit alles nog meer voor de provincie dan voor Amsterdam; en juist in de provincie blijkt volgens haar, dat vaak door de versterking der informele banden in vele opzichten een intensiever groepsleven aanwezig is dan in Amsterdam. Hoe dit ook zij, noch bij discussies in het Nieuw Israëlietisch Weekblad, noch bij stellingen die op discussieavonden van Joodse organisaties over dit onderwerp werden verdedigd, noch bij de bovenvermelde studies werden de meningen gegrond op exact quantitatief onderzoek.

Onze eerste taak bij deze studie is dan ook om op zo exact mogelijke wijze vast te stellen in hoeverre de leden der Amsterdams Joodse groep zich onderscheiden van de voorafgaande generatie in specifiek Joodse levenswijze, hun attitudes betreffende hun Jood-zijn

9

¹

Op de door beide onderzoekers gebruikte techniek komen wij terug in hoofdstuk 3.