De joden in Amsterdam

9

DE GEVONDEN GEGEVENS

D. Factoren die het traditieverval vertragen

Rabbi Hillel zei: „Iemand die niet regelmatig studeert in de Joodse wet kan geen goede Jood zijn”.

Spreuken der vaderen, hoofdstuk 2, zin 6.

Het is ons reeds opgevallen dat de Joden in Amsterdam in sterke mate zijn geconcentreerd in enkele beroepsgroepen: met name in de textiel, juwelen en in de intellectuele beroepen kan men bijna de helft van de beroepsbevolking van ons sample vinden. Reeds anderen hebben gewezen op de conserverende kracht die uitgaat van een gesloten groep in een topografische concentratie. De traditie van de farizeeïsche rabbijnen heeft deze concentratie ook in de hand gewerkt, onder meer door de nadruk die zij legden op het gebed in gemeenschap (minjan, minstens tien volwassen mannen) en de afsluiting naar buiten door de strenge rituele eisen bij het eten en het drinken. Wat het laatste betreft denke men slechts aan de door Shakespeare juist doorvoelde betekenis, wanneer hij Shylock in de „Merchant of Venise” laat zeggen: „I will buy with you, sell with you, talk with you, walk with you and so following, but I will not eat with you, drink with you nor pray with you”: een „social distance scale”.

De barrières zijn nu gesloopt. In Amsterdam is geen vrijwillig of gedwongen ghetto meer, de dagelijkse gebeden worden slechts door een minieme minderheid in „minjan” uitgesproken, de rituele spijswetten worden nog maar door enkele procenten zo hoog genomen dat zij als sociale scheiding dienen. Toch ziet men dat de meer Joods geïnteresseerden onder de Joden meer Joodse vrienden hebben dan