Storm uit het Oosten

hoe overhaast of slepend ook de reis, voor allen was het eindstation de dood.

Maar leven lijft geen sterven bij zich in, het menselijke denkt zich niet terug tot het volstrekte nulpunt van het niet; zo hijgde jarenlang in hoop en angst de levensdrift der Joden zich kapot; zo werd het spel gespeeld totdat de nacht de laatste ogen overrompeld had die nog geloven wilden aan het licht.

Als onweersgolven rolde het geweld over het land; het naakte wapentuig der beulen spatte uit het duister op gelijk een bliksemflits; het laarsgestamp sloeg zwarte gaten open in de nacht; de muren werden vluchtig als papier, zij trilden mee met het verschrikte hart, zij losten op tot lucht, elk slaapvertrek werd een verloren schip in open zee; en wie, de handen voor het aangezicht, nog poogde weg te kruipen voor de dood, voelde de beulsklauw grijpen door zijn droom, hoorde zijn eigen voetstap in de tijd verklinken naar een blinde horizon.

Totdat zijn ogenblik gekomen was: een mens, een bundel angst en eenzaamheid, werd uit zijn huis, zijn warmte weggesleurd en neergesmeten in de schouwburgzaal waar de proloog ging van een spel van bloed, geladen met een pijn zo bitter als nog nooit was doodgesnikt onder de zon; hier werd de mens verwoest tot in zijn kern,

43