De ondergrondse

het fluisterde, het schrijnde en prikte soms, het legde zich in banen en heuvels neer, het drong in de ogen en maakte voetgangers tot baggeraars en strompelaars. Eenmaal zouden deze hindernissen althans voor een elite, dank zij de ondergrondse, overwonnen zijn, maar nu werd Koch er nog dagelijks mee geconfronteerd. Toch was hij er ook dankbaar voor. Hij nam in het opgewaaide zand patronen waar, golven, strepen, het handschrift van de wind. Hij hoefde er zijn hoofd niet voor op te heffen, alleen maar voor zich uit of omlaag te kijken. De patronen hadden een betekenis, welke wist hij niet, maar hij twijfelde er niet aan dat ze verband hield met de wereldbeweging. Deze strekte zich immers niet alleen tot menselijke aangelegenheden uit, maar ook tot de natuur. Het woord kosmisch schoot hem weer te binnen. Hij leefde tussen raadselen die hoe langer hoe ondoorgrondelijker schenen te worden, maar hij voelde dat er een ontsluiering op handen moest zijn.

Op een donkere winterochtend ging hij de deur uit, naar zijn werk, met in zijn tas een papieren zak, een gewone puntzak die hij in de keuken had gevonden. Het was rustig weer en wie niet beter wist, kon denken dat de wereld tot stilstand was gekomen. Koch wist beter. Hij keek door de schijn heen en hij greep er ook doorheen. Dat grijpen gebeurde op een straathoek waar de laatste storm een kleine glooiing van zand had achtergelaten, wit, glimmend zand, de zuivere materie die de aarde opleverde. De fraaie kartellijnen die de wind erin had gemaakt, waren nog ongeschonden. Hij moest dat gave beeld bederven, het ging niet anders. Hij keek snel om zich heen, bukte zich en liet tot driemaal toe een handvol zand in de zak glijden. Telkens ontstond er een dunne ritseling, een schuchtere vlaag geluid. Hij borg de zak in zijn tas. Op dat ogenblik meende hij een man te zien passeren, maar hij moest