De ondergrondse

laar. Hij stapte fiks aan, vastbesloten zo weinig mogelijk mensen te ontmoeten. Hij ontmoette er niet één, of juister: hij keek niet op of om, terwijl hij de kortste weg naar de duinen nam. Door verlangen naar het landschap werd Koch niet gedreven. Tijdens zijn opleiding had hij zich in enkele natuurverschijnselen moeten verdiepen, en hij moest om den brode in een jong geslacht iets van zijn kennis trachten over te gieten, maar wat hem betrof, kon alles wat op aarde bloeide en tierde met een laag stenen worden geplaveid. Aangezien dit nog niet gebeurd was, moest hij zich door rul zand en stekelige struiken heen werken om zijn doel te bereiken. Maar eerst volgde hij een redelijke duinweg, van gewalst steenslag, in de bezettingsjaren aangelegd en daarom bekend als de Duitse weg. Het tikken van zijn stok kwam er niet goed tot zijn recht. De bestrating was hier en daar door regenwater losgeraakt of weggespoeld, zodat de stok herhaaldelijk in een voeg tussen steentjes of in een plek los zand bleef steken. De weg zou verbeterd moeten worden, al leek autoverkeer hier nog wel mogelijk. Verderop was dit echter uitgesloten. De weg eindigde niet plotseling, maar werd hoe langer hoe brokkeliger, alsof hij kapotgereden was. Ten slotte verrieden alleen nog wat verspreide scherven en kiezelstenen dat hier ooit mensen aan het werk waren geweest. Koch mocht dan geen liefde voor de natuur koesteren, hij had wel zin voor pionierschap. Terwijl hij door het zand zwoegde en doornige takken afweerde, verheugde hem de gedachte dat deze wildernis in orde zou worden herschapen, om niet te zeggen tot de orde geroepen. Er was overigens al eerder een poging in die richting gedaan, en nog wel ten behoeve van de befaamde Duitse Nieuwe Orde. Die had daar in de duinen, een paar honderd meter voorbij het laatste stuk begaanbare weg, vijf giganten opgericht, betonnen monsters, door geen vijand te

79