De ondergrondse

ingenomen was met zijn werk hier in het dorp, moest hij hem meer vertrouwen schenken, hem behandelen als een lid van de generale staf dat van meet af aan inzage krijgt in de plannen van de opperbevelhebber.

’Ik zou graag iets horen over die lijnen die zich beginnen af te tekenen’, zei hij met nadruk, op gevaar af dat de vertrouwelijke toon tussen hem en Piet verloren zou gaan. Maar de verbindingsman liet het niet zover komen. Met een verlegen lachje bekende hij dat er niet slechts sprake was van lijnen, maar dat er al enkele dingen tot stand waren gekomen. Zo beschikten alle leidende figuren over twee middelen om elkaar te herkennen: een wachtwoord en een distinctief.

'Daar wil ik meer van weten’, zei Koch.

'Meneer Van der Beek heeft me geen machtiging gegeven . . .’, begon Piet, maar Koch begreep al dat hij het spel gewonnen had. Binnen een paar minuten was hij een ander mens geworden. Hij kende het wachtwoord, dat 'morgen’ luidde. Hij kende het bestaan van een distinctief of liever distinctieven, want ze vormden een complete rangorde, van grootkruis afdalend tot eremedaille in brons. Dat Koch op zo’n onderscheiding recht had, stond buiten discussie. Alleen zijn rang was nog onzeker. Maar dat hinderde niet, hij zou zich niet op een hogere trede plaatsen dan hij naar recht en billijkheid verdiende, doch een paar treden lager. Op dat ogenblik vond de conceptie plaats van de zwarte knoop die reeds de volgende dag op zijn revers zou verschijnen.

Het werd toch nog een samenzijn van diepe vertrouwelijkheid. Ze zaten tegenover elkaar als mannen die, sprekend of zwijgend, weten wat ze aan elkaar hebben. Het zwijgen kreeg de overhand en misschien zouden ze geen woord meer gewisseld hebben, als daar niet de kwestie van de sleutel van het geheimschrift was geweest. De zaak was in een handomdraai

53