De ondergrondse

Voor zo’n compliment was Koch niet ongevoelig, hij werd er zelfs warm van en had Piet wel de hand willen drukken, maar tegenover een verbindingsman maakt men zo’n gebaar niet. 'Die scheiding der geesten’, herhaalde hij, toen zijn temperatuur weer was gezakt.

'Niets bijzonders’, antwoordde Piet. 'Voor u tenminste niet. Het is een scheiding die overeenkomt met die u zelf gemaakt hebt. Uitverkorenen hier, verworpenen daar. In het dorp, in ons land, in Europa, in de hele wereld.’

Koch begon weer te gloeien, maar koelde iets sneller af dan de vorige keer. Hij bedacht dat zijn scheiding, op wereldformaat overgebracht, toch wel enigszins anders moest uitvallen dan hij zich op lokaal niveau had voorgesteld. In plaats van met een handvol bakkers, slagers, kruideniers en andere dorps-botteriken, zou men met onafzienbare scharen moeten rekenen, miljoenenmassa’s die men moeilijk in hun geheel naar achterbuurten kon verwijzen, terwijl de elite overal op riante plekjes woonde en zich ondergronds verplaatste. Bovendien, welk een innige verwantschap er ook tussen geest en lichaam bestond, men zou dan toch eerder van een scheiding der lichamen dan van een scheiding der geesten moeten spreken. Wat op plaatselijke schaal scherpe contouren zou hebben, moest in universeel verband sterk vervagen.

'Kun je het me niet nog iets duidelijker maken?’ vroeg hij, met weer dat jeukerige, branderige gevoel in zijn leden.

'Het is een revolutie’, antwoordde Piet. 'Of om precies te herhalen wat meneer Van der Beek heeft gezegd: een volkomen herwaardering.’

Waar vandaan kwamen Koch de woorden 'Umwertung aller Werte’ in de gedachten? Hij wist het niet, maar hij voelde dat ze historisch waren en geheel van toepassing op Piets onthullingen. Toch was hij niet voldaan. Als Van der Beek zo

52