De ondergrondse

4

Ofschoon Koch geen reden tot voldoening had, kon hij toch niet ontkennen dat hij vruchtbaar werk had gedaan sinds hij op zijn grote idee was gekomen. Er waren nog geen grondslagen gelegd, maar wel iets dat hij grondslagen van grondslagen zou willen noemen. De rode en de blauwe kolom. De gedachte van een hervestiging en van bepaalde voorrechten voor de elite. De gedachte van winkelcentra in de ondergrondse. De nog maar ten dele verkende scala van juridische instanties. Tot zover de lichte zijde. De donkere zijde werd gevormd door de nog steeds niet aangevatte studie en de feitelijk nog niet eens in embryonale staat verkerende schriftelijke argumentatie. Hij zag het allemaal heel scherp. Het bestaan van die donkere zijde vervulde hem met zorg. Hij moest de zaak heel anders aanpakken dan hij zich tot dusver had voorgesteld. Een man kan veel. Hij kan de wereld trotseren, maar hij blijft één man. Zijn brein kan groot genoeg zijn om een idee uit te broeden en er vorm en spankracht aan te geven, maar zijn fysieke mogelijkheden blijven beperkt. Beroep en gezin stellen hun eisen aan hem. Hij kan daarnaast - Koch had het bewezen - nog wel iets doen, maar bij een onderneming van een dergelijke importantie kan hij het op den duur niet zonder een assistent stellen. Er moest niet alleen geschreven worden, maar ook gereisd en gepleit, met alles wat daarbij komt kijken: bezoeken aan en lunches met invloedrijke figuren, bestudering en interpretatie van wetsartikelen, in een later stadium misschien publikatie van een brochure of

29