De ondergrondse

3

Het was niet te vermijden dat er, toen zowel de rode als de blauwe kolom in voorlopige vorm gereed was, een crisis ontstond. Koch had deze voorzien, maar zich er niet tegen kunnen wapenen. Het studieprobleem, zo lang naar de achtergrond gedrongen, doemde weer in volle hevigheid op. Inmiddels had hij een nieuwe aflevering van zijn encyclopedie ontvangen. In plaats van het boek haastig uit de verpakking te halen, zette hij het precies zo als de post het had gebracht naast de vroeger ontvangen delen, een teken dat hem vermaande geen oppervlakkig werk te doen, maar in de bronnen der geleerdheid te duiken. De vermaning hielp. Het feit dat hij dit boekdeel onuitgepakt liet, vormde een tastbaar bewijs van zijn serieuze opzet. Wie tot zulk een daad van zelfbeheersing in staat was, hoefde niet aan zichzelf te twijfelen. Hiermee was de crisis weliswaar niet overwonnen, maar toch zodanig getemperd dat hij aan een verdere uitwerking van zijn voorbereiding kon gaan denken.

Hij boog zich over de met rode inkt genoteerde namen en schreef daarnaast de straten waaraan de dragers van deze namen woonden. Wat hij al lang vermoed had, bleek juist: de meesten van deze minderwaardige lieden zaten op punten waar te zijner tijd stations van de ondergrondse gevestigd moesten worden. Dit kon hij nu reeds zeggen, al was hij het nog niet met zichzelf eens over de loop van het verkeersnet. En als bij nader inzien mocht blijken dat ze niet precies op zulke punten zaten, dan woonden ze er toch te dichtbij om hen te laten blijven waar ze waren. Aan een verhuizing op

21