De ondergrondse

zijn hoofd hele stukken uit Stoutendijk, vele bladzijden met bijzonderheden uit het jaar nul. Hij deed dit op een toon die nauwelijks luider was dan gemompel, want zijn vrouw hoefde er niets van te horen. In het begin had hij zich aan dit gemompel, ondanks de verlichting die het hem schonk, niet zonder zelfverwijt overgegeven, omdat hij er een afleidingsmanoeuvre in zag. Later was hij het anders gaan zien, welwillender, als een geestelijke concentratie waarbij Stouten-dijks zakelijke mededelingen als bezweringsformules fungeerden. Zijn werkzaamheid nam een bijna mystiek karakter aan, ze werd een poging om in nog onvermoede geheimen door te dringen. Daarbij verloor hij de aarde en speciaal dat stukje waar de ondergrondse moest komen, niet uit het oog. En dank zij deze waakzaamheid kon hij terugkeren tot zijn blauwe en zijn rode kolom. Hij pakte deze zaak, en meer speciaal de blauwe kolom, nu anders aan. De voldoening om zijn eenzame positie op de lijst had langzamerhand plaats gemaakt voor een ontsteltenis die beurtelings koude en hete vlagen door hem heen joeg. Een man, zelfs al heette hij Koch, kon zich onmogelijk in alle eenzaamheid op een dergelijke hoogte handhaven. Hij moest gezelschap hebben en indien hij dit niet kon vinden, moest hij het creëren. Het begrip creatio ex nihilo was Koch onbekend. Hij was trouwens niet van plan uit het niets te scheppen. Zoals hem eerst de oude kaart van de waterleidingterreinen een eind verder op weg had geholpen, zo wendde hij nu een ander oud document tot zijn voordeel aan. Het waren er welgeteld twee — telefoonboeken van Nederland uit een tijd toen alle aansluitingen nog konden worden ondergebracht in één deel dat de letters A-L en één deel dat de letters M-Z omvatte. Die boeken lagen sinds jaar en dag in een hoek van zijn kamer, met een menigte andere uit lang vervlogen jaren daterende paperassen, zoals

18