Dorp in de branding

Hij riep Blom ter verantwoording. Hoe kon deze zo’n boek bewonderen? De arts antwoordde, dat er van bewondering geen sprake was. Dit was hoogstens een van de vele waarheden, waartoe mensen konden komen. Niet meer en niet minder. Het duizelde Bauer. In wat voor wereld leefde iemand, die niet één waarheid, maar vele waarheden erkende?

‘Luister,⁵ zei Blom en legde een hand op Jans schouder. ^cJe weet evengoed als ik, dat de dingen niet zo eenvoudig zijn. Je bent vaak genoeg in verwarring, zodat je niet meer weet wat goed en wat kwaad is. Ik ga iets verder. Ik ontken het bestaan van al die tegenstrijdigheden. Ze zijn er niet, ze zijn een schijnwereld, waarmee we ons in leven proberen te houden. Als iedereen dat inzag, zou er misschien minder twist onder de mensen zijn. Maar daarvan ben ik niet zeker.. .⁵ Ieder woord van Blom trof Jan als een messteek. Toch kon hij het niet laten, steeds weer contact met die man te zoeken. Hij vertegenwoordigde een wereld, die Bauer niet kon benaderen. Een wereld, waartoe de hartstocht geen toegang had. Kalm wikkelde zich er het leven af, als een draad die wordt afgespoeld. Er is geen oorsprong en er is geen einde. Geheel mechanisch gaat alles in zijn werk. Men hoeft niet meer te lachen en te schreien. Alles moet zo gaan en het is niet goed of kwaad, alleen maar kleurloos. Waarom sprak Blom dan soms van een rotwereld? Waarom leed hij onder het tekort der mensen? Want ook hij leed, dat stond vast.

Terwijl Bauer in deze innerlijke verwarring rondtastte, veranderde het dagelijks leven niet. Hij had zijn vrouw, die zich wel eens zorgen over hem maakte, maar naast hem stond, zoals zij van het begin af had gedaan. En dan waren er de jongens, die opgroeiden en sterk werden. De oudste was forser van bouw dan de tweede, maar beiden waren zij levendig en gezond. Mannen zouden zij worden en Jan kon soms geloven, dat al zijn driftige onbeheerstheid in hen tot kalme vastberadenheid zou verkeren. Grote dingen zouden zij doen, niet omdat zij wondermensen waren, maar om hun vader, wiens dromen en begeerten vergingen als rook. Zij zouden voortzetten wat hij nauwelijks had kunnen beginnen.

Door hierover na te denken, herwon hij een zekere gelijkmatigheid. Elke middag ging hij naar de zeekant en was er alleen met wind en ruimte.

86