Dorp in de branding

Kon men de aardse pijn verzachten? Misschien. Maar de eeuwige pijn, was zij niet de ondergrond van alles? Een verre muziek, die de tranen uit de ogen dreef van hem, die haar hoorde. O, dit vervloekte geslacht, dat het leven droeg en wilde dragen... Hoe zei het de apostel? ‘Ik, ellendig mens, wie zal mij verlossen uit het lichaam dezes doods?⁵ Maar zo waren de anderen niet. Zij beten zich vast in dit leven, als een dier in zijn prooi. Zij verscheurden elkaar, zij dronken elkanders bloed. En God zag toe, zwijgend.

Ook hij, Jan Bauer, had geen begeerte naar de eeuwigheid. Maar evenmin naar de aarde. Overal wachtte dezelfde verschrikking, een dreigend onweer, dat nooit wilde uitbarsten. Hij liep heen en weer, als een beer in een kooi. Er moest uitkomst zijn, eeuwige uitkomst. Hij wilde schreeuwen, hij klemde de tanden op elkaar. Een kerk, orgelspel, mensen die handen vouwen, ogen sluiten, vroom, gelaten, deemoedig. Zij laten het over zich heengaan. Wat? Wat, in Godsnaam? Dood zijn ze, ze hoeven niet eens te sterven. Dood geborenen, ze stinken als aas. En daarvoor... Ja, daarvoor heeft hij zich in de bres gesteld. Erger: daarvoor is Christus gekruisigd!

Hij moest lachen, luidkeels. Men verweet hem, dat hij gek was. Hij was de enige normale in een wereld van waanzinnigen. Het begon bij God, het doordrong de mensen, het was in het branden van de zee, in het waaien van de wind. Het had geen einde.

Koos zat op hem te wachten. Zij had een stil en ernstig gezicht, alsof zij wist wat Jan onderging. Zij vermoedde het. Hij ging tegenover haar zitten, de handen groot en moe op het tafelblad. Vijf minuten gingen zwijgend voorbij. ^cIk kan het niet aan!⁵ zei hij opeens.

Donkerbrons was zijn stem, als een doodsklok.

Zij gaf geen antwoord.

‘Ik kan het niet! Ik haat alles en iedereen, God en de mensen!⁵ ‘Dan moet je het niet doen.⁵

Zo rustig en eenvoudig was haar antwoord, dat het hem nog meer verbijsterde.

‘Maar hoe moet ik me terugtrekken? Ik heb de verantwoordelijkheid op me genomen! Ze wachten op me; ze rekenen op me.⁵

‘Wat weegt het zwaarste?⁵

46