Dorp in de branding

Schoonmoeder schreide, de oude man haalde de schouders op. Koos had al haar invloed nodig om de zaak te sussen. ^cHij meent het goed/ zei ze, en ze wist Jan zelfs zo ver te krijgen, dat hij hen voor hun gebaar bedankte.

Haar geduld, dat liefde was, won hem terug. Het animale van het moederschap stiet hem af. Hij wendde het hoofd om, als zij het kind aan haar borst legde. Het geteem van de baker maakte hem wild. De jonge arts, die alles behandelde als een onverschillig, mechanisch proces, riep andere driften in hem wakker. In Koos, die niet teemde, niet sceptisch deed, vond hij het zuivere leven. Hij begreep, dat het God behaagde, de geest te wekken uit bloed en modder. Deze onooglijke zuigeling was drager van de geest. Een mens was niet veel, maar misschien lag in dit wicht de kiem van het verlangen naar het meer dan menselijke. Hij, de vader, was een slechte strijder. Er bestond een kans, dat de zoon het beter zou doen.

Het duurde verscheidene weken, eer Koos weer de oude was. Maar ze glimlachte, ze was alles doorgegaan zonder een woord van drift of opstandigheid. Hij voelde zich daarnaast als een mopperende kwajongen.

Toen het kind ten doop werd gehouden, was het de eerste maal, dat Jan Bauer het middelpunt van de belangstelling der kerkgangers vormde. Hij was niet vroom, hij verfoeide hen, die hij zijn broeders en zusters moest noemen. Hij wist, dat zij hem haatten, hem althans weinig sympathie toedroegen. En waar anderen haatten, kon hij geen liefde veinzen.

De dominee scheen de geboorte van de zoon te beschouwen als een gelegenheid om nog eens persoonlijk contact met het echtpaar te zoeken. Hij verscheen op een zomermiddag. Jan was juist opgestaan en had zich op het achterplaatsje neergezet, waar Koos bij de wieg van haar kind zat. Over de lage muur heen kon men de eindeloze, blauwe hemel zien. Wanneer hij pas uit de slaap was, voelde Jan zich dikwijls weemoedig. De terugkeer tot het bewustzijn vervulde hem met een pijn, die niet louter afkeer van het bestaan was.

Koos schoot overeind bij de komst van de predikant. Ze wilde hem in de kamer loodsen. Hij was daarop niet gesteld, hij kwam maar even een praatje maken. Het viel hem niet moeilijk. Jan zelf opende het gesprek. Hij voelde behoefte, zijn hart te luchten.

41