Dorp in de branding

‘Maar wat heb ik dan gedaan?’

De dominee glimlachte. ‘Kom, doe nou niet alsof je een misdaad hebt gepleegd. Als je de mensen iets gunt, mag je ze toch ook wel de gelegenheid gunnen om hun dankbaarheid te uiten, al is het ook nog zo bescheiden.’

Jan zat verslagen zijn pet heen en weer te draaien.

‘Handel je uit naastenliefde, Bauer?’

Hij haalde de schouders op.

‘Als je je hart bij je weldaden hebt - en anders zijn het geen weldaden - dan moet je toch van de mensen houden.’

Het lichaam van Bauer was voorovergezakt. Het leek, of hij onder een zwaar schuldbesef gebukt ging. Hij schudde langzaam het hoofd, hij begreep er niets van, noch van de mensen, noch van zichzelf. Eensklaps veerde hij op, schoof zijn stoel achteruit en vertrok, zonder te groeten.

Waar moest hij heen? In deze wereld was het niet uit te houden. Er waren te veel mensen, veel te veel. En overal de ruimte en de wind. Overal de verborgen aanwezigheid van God.

Zijn slaap was een en al onrust. Zodra hij de ogen sloot, was de angst niet meer tegen te houden. Als een donker monster besprong zij hem en hij kon zich niet weren.

Hij zag de dingen helder in: ook deze weg leidde naar de ondergang. Maar nu schoot hem niet, zoals de vorige keer, een reddende gedachte te binnen. Een gedachte, die hem trouwens maar tijdelijk had gered. Weer lag de nacht van het Niet voor hem open.

In deze vertwijfeling leefde hij, toen hij naar het gesticht, naar zijn vader, werd geroepen. Hij wist wat het betekende, hij was niet verrast. Zwijgend stond hij bij het lijk van de enige mens, die hij had liefgehad. Dood is dood - daar valt niet meer over te praten. Maar op de terugweg zag hij weer duidelijk de afgrond voor zich, waar hij langzaam heen werd getrokken.

Het huis leek verlatener, want het verleden stond hem scherp voor ogen. Gezichten van mensen, die hem na waren geweest, kwamen op uit de avondschemer, onwezenlijk als schimmen. Grijs en roerloos waren zij, geformeerd uit stof en tot stof weergekeerd. Geen zin had het, geen enkele zin. Maar God liet het toe, misschien kon Hij er zelfs niets aan doen.

De begrafenis, drie dagen later, bracht veel volk op de been.

20