Het feest van Hercules

plotselinge doorbraak van de zomer, sterker dan ooit. Dit kwam niet zozeer door de warmte of door de aarzelende sporen van bloei die een goed opmerker kon vinden. Het kwam zeker niet doordat mensen jassen uitgooiden of zich in het water waagden. Dit waren niet meer dan oppervlakkige uitingen van een blijdschap die voortkwam uit niets minder dan een gevoel van verlossing. Het maandenlang door de winter belegerde dorp was vrij, het lag naar alle kanten open, men kon er zich bewegen zonder angst voor de stormvlagen, die verraderlijke overvallers die om elke hoek geposteerd waren. Het feit dat dit buiten het normale seizoen gebeurde, versterkte dit gevoel van verlossing. Het bewees dat het leven anders kon zijn, anders dan een monotone, onverstoorbare opeenvolging van seizoenen. De wedergeboorte, tot dusver voor zover ik kon nagaan een zuiver persoonlijke ervaring van mij, was een overal door iedereen te beleven verschijnsel geworden. Niet de lente was aangebroken, dat gebeurde ieder jaar, maar de tijd was doorbroken. Of de mensen zich dit wonder bewust waren of niet, ze hadden er deel aan. Of de tijd terugkeerde — wat maar al te gauw gebeuren zou - nu was er een opening in gevallen, als een plek helder water in een verder dichtgevroren zee.

In die helderheid leefde ik, verrukt maar vooral verwonderd, tot benauwens toe. Die benauwdheid kwam niet alleen door de hevigheid van mijn gevoel, maar ook doordat ik er geen lucht aan kon geven. Erover spreken zou het trouwens vernietigd hebben. Mensen houden er niet graag extatische gevoelens op na en ze vinden het nog erger ze te bekennen. Was ik erover begonnen, had ik iemand attent gemaakt op wat ik nu maar de collectieve ervaring der wedergeboorte zal noemen, dan zou ik, al drukte ik me nog zo voorzichtig uit, een hoongelach hebben veroorzaakt. Terecht natuurlijk, want deze schaamte voor grote en diepe gevoelens is een vorm van zelfbescherming waarop men in de dagelijkse omgang geen inbreuk mag maken, maar ten hoogste in tot niets verplich

75