Jeugdherinneringen

SCHOOLBLIJVEN

die tot op zekere hoogte kan geleerd worden en moet worden gekend, om het leven van zoogenaamde moeilijke kinderen niet tot een hel te maken, door ze met straffen te vervolgen. Dat zulk een vurig, impulsief, zelfstandig, hccrschzuchtig kind met de ijzeren hand geregeerd moet worden, dat staat bij mij vast, het zou anders tot ontaarding leiden. Nooit echter mag de onderwijzer één oogenblik uit het oog verliezen, dat zijn ijzeren hand naar evenredigheid liefdevol moet zijn, wil hij het kind geen slachtoffer doen worden van de afwijkingen, die hem buiten zijn toedoen zijn geworden. De natuur is niet te veranderen, maar de eigenschappen kunnen in een voortgezette evolutie vervormd worden, men kan door langzame aanpassingen aan de omringende verhoudingen het kind als het ware een tweede natuur geven, de natuur der gewoonte. Door aanhoudend te straffen, kan men het kind ter neer drukken, door „das Strenge mit dem Zarten” te verccnigen het kind tot hoogere zedelijkc waarde verheffen en dat is toch het hoofddoel van de opvoeding.

De opvoeder moet vóór alles ook bedenken, dat hij geen eischen stellen mag aan het kind. Het verschil tusschen den volwassene en het kind bestaat hierin, dat men den volwassene, die redeneeren kan, eischen kan, mag, ja moet stellen tot het nalcven van de wetten, die de sociale orde in elk milieu voor zich als noodzakclijk heeft vastgesteld, terwijl het kind, dat van nature impulsief is (en dat is het overgevoelige kind in nog sterkere mate) nog eerst moet worden opgevoed tot het kunnen naleven van die wetten. De opvoeder dient bij elk vergrijp van een kind ernstig te overwegen welke verzachtende omstandigheden kunnen aangenomen worden zonder nadeel voor het kind in de toekomst, telkens, wanneer hij voor het onvermijdelijke con-

Jeogdberinneimgen 3