Gisteren komt nooit weerom ...

64 Gis teren komt nooit weerom...

'Laat iedereen voor zijn eigen familie zorgen, dan heb je werk genoeg.'

In elke familie valt wel eens iets voor, zeker als de meeste leden tot de smalle gemeente behoren en in handel of bedrijfje elkanders concurrenten zijn. Grootmoeder Gitele wierp zich bij alle twisten op als de rechtsprekende instantie. Diplomatie kende ze niet. Ze luisterde en sprak recht. Maar niet zonder aanzien des persoons, want door haar fanatisme had ze sterke sympathieën en nog sterkere antipathieën. Daarom was er altijd wel iemand in de familie, met wie ze op gespannen voet leefde. Buigen deed ze nooit. Tenslotte was zij de oudste, ieder ander moest de minste zijn en ongelijk bekennen. Zij kon wachten, al duurde het jaren. Maar wee de buitenstaander, die enig lid van de familie te na kwam. Dan waren alle familieveten vergeten. Dan vocht ze als een leeuwin, en als ik zeg: vocht, dan bedoel ik dat woord in de letterlijke betekenis.

Grootmoeder Gitele kende het woord nederlaag niet; ze bezat geduld en daardoor de zekerheid van de overwinning. Ze had lezen noch schrijven geleerd. Haar woordenschat, beperkt, was een mengelmoes van Middelduitse dialecten en verbasterde Hebreeuwse woorden, met hier en daar, als een krent in de rijst, een enigszins zuiver Nederlandse uitdrukking. Veel hinder heeft zij van haar ongeletterdheid niet gehad.

Beweerde ze altijd:

'Ik weet, dat een sinaasappel, die drie centen kost, niet voor vier duiten verkocht kan worden, en meer hoef ik niet te leren.'

Zei een van de kleinkinderen wel eens, dat het toch eeuwig zonde en jammer was, dat grootmoeder nooit had leren schrijven.

Proclameerde grootmoeder wijsgerig:

'De geleerden benne de verkeerden en trouwens, lezen en schrijven kun je leren, maar verstand kun je alleen maar hebben.'

Het gemis aan kennis der schrifttekens voelde ze pas, toen haar ene dochter naar Londen verhuisde. Die schreef natuurlijk brieven naar Amsterdam, brieven, die grootmoeder niet kon lezen. Dat kon ze niet verkroppen, de oude vrouw, want in haar jaloerse liefde voor eigen kroost vermoedde ze, dat er meer in die brieven stond, dan men haar voorlas. Bovendien kon ze zelf geen antwoordbrieven schrijven.

Klaagde ze:

'Ik voel me als een doofstomme.'

Ze liet zich de brieven telkens opnieuw voorlezen. Wee als haar wantrouwende geest vermoedde, dat er iets met de vorige voorlezing niet geheel overeenstemde. Ze moet een zeer sterk geheugen hebben gehad,