Gisteren komt nooit weerom ...

'Lezen en schrijven kun je leren₃ maar verstand kun je alleen maar hebben³

Wanneer ik een foto zie van mevrouw Esther de Boer-Van Rijk, de toneelspeelster, kost het me weinig moeite me voor te stellen, dat het een portret van grootmoeder Gitele is. Ze hadden voor een tweeling kunnen doorgaan. Tenminste naar het uiterlijk. Grootmoeder had misschien niet meer dan een tikkeltje aanleg voor het toneel.

'Als je met de mensen goed wil omgaan, moet je goed komedie spelen,' beweerde ze.

Maar een beroemdheid in die kunst zou ze beslist nooit zijn geworden. En over het vermogen gesproken, goed met mensen om te gaan nou, dat haperde ook wel eens een keertje.

Aan de andere kant weet ik niet of Esther de Boer-Van Rijk met een kar sinaasappelen het brood voor zichzelf en vijf bloedjes van kinderen had kunnen verdienen. Dat kon grootmoeder Gitele nu juist wel. Je moest scherp zijn als een scheermes. Begerig naar elk half centje, dat je aan winst kon overhouden. En taai ook, om zo, bijna twintig jaar lang, door weer en wind de zware handkar te duwen langs straten en grachten, en steeds maar je roep tegen de huizen te laten opklimmen. Optimistisch moest je ook zijn om te geloven, dat de mensen uit hun warme huizen zouden komen, alleen maar om bij jou een paar appelen te kopen. Grootmoeder Gitele heeft haar vijf kinderen met ere grootgebracht, al hadden ze het natuurlijk menig keertje vrij krap. Trots dat ze er op was!

Snoefde ze:

'Laten ze het een weduwvrouw maar eens nadoen.'

Van valse bescheidenheid heeft ze nooit veel last gehad.

Ze kwam uit een gezin van zeventien kinderen. Veertien daarvan waren gestorven voordat ze vijf jaar oud waren. Grootmoeder heeft die veertien broertjes en zusjes eigenlijk nooit gekend.

Zei ze:

'We komen van een sterk geslacht. Mijn moeder is negenennegentig geworden. En als ze niet van de trap was gevallen, leefde ze nog.'