Land van de toekomst

5. met gelijke sociale ontwikkelingskansen voor ieder mens; waarin karakter en bekwaamheid het richtsnoer zijn bij het bezetten van leidende posities;

6. op de grondslag van een rechtsorde van de arbeid, waardoor aan een ieder bestaanszekerheid is gewaarborgd, waarin de medeverantwoordelijkheid van een ieder overeenkomstig zijn plaats in het geheel tot uitdrukking is gebracht en het gehele volk toegang heeft tot de stoffelijke en geestelijke rijkdommen der gemeenschap.

Opvolgers.

Wij hebben reeds opgemerkt, dat het niet ״vanzelfsprekend" is, dat het democratisch socialisme de „automatische" opvolger van het kapitalisme zal zijn.

Er zijn ook andere opvolgens mogelijk.

In Italië, Duitsland en Spanje heeft men pogingen gedaan om een ander staatkundig en economisch stelsel in te voeren. Die pogingen zijn mislukt.

Kijk verder ook naar Rusland.

We zijn dus nu terecht gekomen bij de vraag: aan welke hoofdeis moet een maatschappelijk bestel voldoen om ons democratische socialisten te kunnen bevredigen?

De hoofdeis!

Want op de hoofdeis komt het aan.

Voordat we die hoofdeis gaan opschrijven, moeten we nog even duidelijk maken, waarom het daar iuist op aankomt.

Onze critiek hebben we het kapitalisme niet gespaard.

Die critiek was van verschillende aard.

Maar het hoofdpunt van onze critiek was: het kapitalisme bevredigt niet de diepste behoeften van de mens naar maatschappelijke rechtvaardigheid en gerechtigheid, omdat de werking van het kapitalistische stelsel de waarde van de menselijke persoonlijkheid ondergeschikt maakt aan de winst.

Dat hoofdpunt nu is in het kapitalisme niet in orde.

Wij zeggen: eerst moet de hoofdzaak in orde zijn.

Wat baat het anders om te trachten de bijzaken te verbeteren?

Met andere woorden ...

Met andere woorden:

״het doel van alle socialistische acties ¹j is de maatschappelijke voorwaarden te scheppen voor het ontstaan van een gemeenschap van vrije mensen."

Zó staat het in het Plan van de Partij van de Arbeid.

Het land van de toekomst, bewoond door een gemeenschap van vrije mensen. Mensen, die hun verantwoordelijkheid tegenover zichzelf en tegenover de gemeenschap beseffen.

De dorst naar gerechtigheid in de maatschappij heeft door de eeuwen heen de mensen doen dromen van een betere wereld. Van de overoude tijden af tot heden toe loopt die droom door de menselijke geschiedenis.

Bij de oude Grieken.

In het Christendom.

In de verbeeldingen en de plannen van een betere wereld, zoals die

i) Actie = werking.

23