Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

Maar toestellen zelf laten bouwen, dit was heel iets anders. De firma Nijkerks Radio had zich in deze tak van lekenwetenschap gespecialiseerd. Ir. Ko de Miranda (tegenwoordig bij Philips in Eindhoven, en een groot man) was aan de firma Nijkerk verbonden. Die verzon hoogst eigenhandig eigen schema's en eigen opstellingen van de onderdelen. Die werden dan van uitvoerige handleidingen voorzien. Met mooie namen: Varaband, Varadyne, Varabesk. Een kind kon de was doen. De vara moedigde het aan. Voor wat hoort wat.

Daar was bij voorbeeld het oude vaeadyne-toestel. Het was een wonder in die dagen. Super-heterodyne, als u begrijpt wat ik bedoel. Bediening met twee knoppen voor de afstemming; je moest ze tegen elkaar indraaien. Wie had zo iets ooit gehoord? Het toestel 'kwam uit' in 1931, toen de vara juist een zomerfeest organiseerde. Alle bezoekers kregen een papiertje in de hand gedrukt. Op de ene kant stond het wonderlijke varadyne-schema aangekondigd. Aan de achterkant stond het var a-lied, waarin twee regels voorkomen die juist bij de eigenbouwers van ontvangtoestellen hogere gevoelens wakker riepen:

En geen bouwt de toekomst zoals zij

Voor de maatschappij.

Een andere wonderlijke vinding die de vara 'uitbracht', was een luidspreker voor de zelfdoener. De varabesk-luidspreker. Zelfbouw..., nou ja, met een korreltje zout hoor. De eigenlijke luidspreker werd kant en klaar erbij geleverd; maar een handige prutser kon elk merk luidspreker gebruiken. Het zelfbouwen kwam namelijk voornamelijk neer op het kastje. Mooie eiken plankjes, glimmend gepolijst en koperen staafjes met balletjes. Je prutste en knutselde... en verdraaid nog aan toe, als je klaar was, had je een luidspreker met vara in een sierlijke combinatie op de voorgevel; een zijden doekje (liefst rood) erachter en dan was je weer het heertje. Boze tongen beweerden, dat bij sommige var A-knutselaars weliswaar zo'n vARABESK-kastje op het buffet stond, maar als je erin keek, zag je een... avro-luidspreker. Die avro-luidsprekers waren namelijk elektrisch versterkte magneetluidsprekers, en veel en veel mooier; dat kan nu wel, zonder grote gevaren voor het socialisme, eerlijk worden toegegeven. Het verhaal gaat dat een vara-geestdrifteling op heterdaad werd betrapt. Wel een kastje van de vara, maar de luidspreker erin... die was avro. Toen zei die

28