Een klein mannetje met een klein potloodje (40 jaar VARA)

clubs van luisteraars-arbeiders die kwaad waren, omdat Daventry (het toenmalige Engelse radiostation) tegen de wensen van de vakbeweging inging. In Duitsland deed zich een andere bloedverwant van de vara horen. Maar ook in Amerika heeft de vara familieleden. En in 1926 bestond er al een arbeiderszender in Chicago. Trouwens men beweert dat de vara toen ook een familielid in Nieuw-Zeeland had. Het was een beetje vreemde tijd rondom 1925• De radio-omroep had in Nederland zijn intrede gedaan. Veel regels waren er niet. Iedereen baviaande er maar 'n beetje op los. Toen vond de regering, dat het langzamerhand tijd werd orde op zaken te stellen. Dat had de regering al eerder geprobeerd, maar nu moest het menens worden.

In de kringen der Nederlandse katholieken, en in de kringen der Nederlandse protestanten zag men veel in die omroep. Dat was niet zo verwonderlijk. De laatste helft van de vorige eeuw, en de eerste twintig jaar van deze eeuw was ons land in heftige beroering. Het ging om de school. Ouders die het geloof van Christus aanhingen, wilden dat hun kinderen op school in dezelfde levenssfeer zouden worden opgevoed als thuis. Zij eisten het recht daarvoor op. Toen dit streven niet werd erkend, ontbrandde de schoolstrijd. Die heeft zeer diepe voren in het Nederlandse volk getrokken. Die schoolstrij d levert niet de gehele verklaring van het verschijnsel, dat we tegenwoordig de 'zuilen' of de 'verzuiling' noemen. Maar zonder die schoolstrijd begrijpt men van dat verschijnsel niets. Was het nu zo vreemd, dat men in katholieke en in protestantse kringen die nieuwbakken omroep in het verlengde van de schoolstrijd zag? De pacificatie waarin de schoolstrijd was beslecht, was nog maar een paar jaar oud. In die nieuwbakken radio-omroep, waarin iedereen maar zo'n beetje op eigen houtje rondscharrelde, klonken geluiden die sterk deden denken aan de klanken die de schoolstrijd hadden doen ontstaan.

De omroep in die jaren leek op een pas ontdekt goudveld in Alaska. Iedereen wilde zijn 'claim' uitzetten. Rechten reserveren voor later, voor je-kunt-nooit-weten. Dat hebben de katholieken toen gedaan door de stichting van de kro en de anderen deden het door de stichting van de n c r v. Schoorvoetend is men in socialistische kringen daarna overgegaan tot een soortgelijk initiatief. Vrij spoedig na haar oprichting kan men in de krant van de vara de opmerking lezen: eigenlijk willen wij een ander bestel, en wel een bestel dat meer mogelijkheden voor samenwerking biedt. Men gebruikte destijds het woord

15