Als de dag van gisteren ...

Die ene krachtige poging om haar desnoods bij de wastobbe vandaan te jagen, was de laatste, die ondernomen werd. Van toen af bleef grootmoeder onbetwist heerseres over de vuile was, de wastobbe, het wasbord en de zachte boender. Maar nooit is mijn moeder heengekomen over de vrees, dat de buren haar zouden verwijten, dat het ouwe mens op die hoge leeftijd nog zo moest ploeteren. De beduchtheid voor het oordeel van de buurt speelde een grote rol in moeders leven. Grootmoeder wist van die vrees nu en dan goed profijt te trekken. Meende ze soms reden te hebben tot werkelijke kwaadheid, dan at ze niet. Ze vastte dagen achtereen. En ze bleef van 's morgens vroeg tot 's avonds laat voor het huis op de stoep zitten. Als een verstotene, een bedelares, een melaatse. Alle buren zagen natuurlijk, dat ze daar zat, zolang het licht was; en zonder eten of drinken. Dan stierf moeder bijkans van schaamte. Maar op een of andere onnaspeurlijke wijze school juist daar voor grootmoeder het zoet der wrake. De honger mocht aan haar ingewand knagen, wanneer de buren veronderstelden, dat haar dochter haar, haar bloedeigen moeder, liet doodhongeren, voelde ze zich pas voldaan. Grootmoeder Gitele was fanatiek, haar fanatisme overschreed verre de grenzen van haar eigen welbehagen. In haar karakteristieke vorm van wraakoefening had ze iets van de Japanners, die, naar men zegt, zelfmoord plegen op de stoep van hun vijand, teneinde hem zo tot schande te maken. Grootmoeder Gitele heeft het een keer bestaan veertien dagen zonder een kruimel brood of een spog water te blijven. Toen heeft mijn vader de dokter laten komen, en die heeft het stijfkoppige mens gedwongen om te eten. Ik geloof, dat ze zich had kunnen doodvasten, als ze gemeend had er een zeker doel mee te kunnen bereiken.

97