Als de dag van gisteren ...

Op Zeeburg had grootmoeder vele grafstenen te bezoeken. Natuurlijk die van haar eigen vader en moeder. En dan die van haar zuster Hanni, die, zeven en zestig jaar oud, was verbrand. Onvoorzichtig met vuur was die geweest; brandend als een fakkel was ze de straat opgelopen. Toen de rijwielbrancard bij het gasthuis op de Keizersgracht aankwam, was tante Hanni al dood. Een paar rijen verder stond de steen van Lemmi, haar broer. Die had graag een slokje gelust, en nog veel meer dan eentje. Hij dronk eigenlijk te veel slokjes. De dokter zei althans, dat Lemmi daaraan gestorven was. Toch is hij drie en tachtig geworden. Zeg nou niet, dat ze van een sterk geslacht kwam, grootmoeder Gitele.

De grafsteen van haar man zaliger sloeg ze nooit over, natuurlijk niet. Twee en dertig jaar oud was Gitele, toen Meyer, haar man, 's avonds in een bar-koude sneeuwbui de luiken voor de ramen had gedaan en een dubbele longontsteking had opgelopen. Met vijf kleine kinderen, de jongste anderhalf en de oudste amper acht, was ze blijven zitten. Ze heeft een week getreurd, in het openbaar. Toen heeft ze de kar met sinaasappelen opgenomen. Grootmoeder Gitele is zelf drie en negentig jaar oud geworden. Zestig jaar lang is ze elke keer naar Zeeburg gegaan. En dan was er de stationschef in Haarlem. De lezer denkt, dat ik nu een vreemde gedachtensprong maak. Van de oude Joodse begraafplaats op Zeeburg naar de stationschefin Haarlem; hoe komt Haman op het Paasfeest? Maar die sprong is zo zonderling niet. Een van onze kennissen had grootmoeder verteld, dat de chef van het spoorwegstation in Haarlem sprekend op haar overleden man geleek.

'Toen ik hem voor de eerste keer zag, dacht ik, dat de doden waren opgestaan, maar dat kan natuurlijk niet.'

84