Voordat ik het vergeet

pakhuizen in de gracht, die 's winters stinkt en 's zomers de krotten vult met een onzichtbare en toch dikke walm, die de muren zwart en goor en glimmend van vocht maakt. De gangetjes en slopjes worden gekend bij hun officiële namen; iedereen weet waar de Bleekersgang is, en de Bezemgang, de Kanjersgang, de Liefdegang, de donkere Gang, deWijde Gang, de Rode Leeuwengang. De Rode Leeuwengang!

Midden in de huizenrij is een klein poortje, niet hoger dan éénmeter vijftig. Wie er door wil moet gebukt blijven lopen, totdat hij twintig meter verder op een oud erf belandt, dat naar de kant van de gracht openligt. Aan de overzijde van de gracht ziet hij de achtergevels van de huizen in de Rapenburgerstraat. Van de armste achterbuurt is de Rode Leeuwengang de vergaarbak van de diepste menselijke ellende. Aan de drie kanten van het erf staan tien huizen, elk van drie verdiepingen hoog. Elke verdieping bergt vier éénkamer woningen. Op een oppervlakte van nauwelijks honderd vierkante meter vegeteren tweehonderd veertig gezinnen. Het aantal kinderen is ontelbaar. Ze krioelen op alle trappen, ze kruipen over de vieze straatstenen. In de zomer zwemmen de groten in de Markengracht. De huizen van de Rode Leeuwengang lozen niet op de gracht. Op elk trapportaal staat 'de emmer', soms met een stuk papier afgedekt. Vier gezinnen op één verdieping maken van één emmer gebruik. Drie keer per week komt de wagen van de Stadsreiniging op Marken. De man met de ratel kruipt door de nauwe poort. Zestig verslonste vrouwen staan op een rij te wachten totdat ze de emmer boordevol menselijk vuil in de 'strontkar' kunnen laten ledigen. Een enkele spoelt daarna de emmer in de gracht een beetje schoon. In de Rode Leeuwengang is altijd ruzie. Er ligt altijd een kind op

83