Die-en-die is er nòg ...

dat ze het zelf goed weten, bedoelen ze te zeggen:

״Die-en-die is er nóg.. . totdat hij zich gaat voegen bij

hen, die niet teruggekomen zijn."

Dan zal de grote familie weer verenigd zijn.

Toen ze leefden keek niemand naar hen om. Maar over

duizend jaren zal de wereld nog van hun dood gewagen.

Misschien.

Soms spreken die paar mensen over de dagen toen de familie verenigd was, aan deze zijde van de dunne wand. Altijd denken ze er aan. Ze proberen met woorden de portretten te vervangen, de portretten, die naar alle windstreken weggewaaid ziin.

Een foto is eigenlijk een mal ding. Een plaatje, dat zich meer aanmatigt dan waarop het naar verdienste recht heeft. Het probeert een seconde vast te houden, die onherroepelijk in de eeuwigheid is verdwenen. Als een vliegmachine is verongelukt, staan er in de kranten altijd foto's van de slachtoffers. De ene foto is gemaakt bij een bruiloft en het bruidje lacht; de bruidegom heeft haar zeker iets liefs in 't oor gefluisterd, net eventjes voordat de fotograaf afdrukte. Andere foto's zijn genomen tijdens een vacantie of zo. De poppetjes staan er vrolijk op. Zouden die mensen toen hebben vermoed, dat het plaatje nog eens in de krant zou komen, met hun doodsbericht er bij? Natuurlijk niet! Wie altijd aan de dood denkt, heeft geen deel van leven. We leven vandaag. Vandaag. Vandaag!

En toch spreken de mensen, die er nóg zijn, altijd over het verleden. Maar ze denken niet aan, neen ze denken in de seconde, toen de foto werd gemaakt. Omdat ze het heden willen ontvluchten, transformeren ze het verleden tot een schijnwerkelijkheid van de dag-van-vandaag. Zulke foto's zijn de herinneringen, die ik in dit boekje

8