De wereld is rond, maar mijn zolen zijn plat

ouders vader en moeder zeggen. Ik wens beslist dat deze hem totdat hij achttien is de waarheid omtrent zijn geboorte zullen verzwijgen. Als je van anderen eist dat ze consequent zijn, moet je ook tegenover jezelf geen afwijkingen toestaan. En dat gaat goed. Heus! Ik hoor eens per jaar van die mensen hoe David het maakt, en dan smoes ik mijzelf in dat ik een verstandige moeder ben. Natuurlijk wordt David katholiek opgevoed, daar heb ik geen enkel bezwaar tegen. Ik geloof niet, dat ik ooit atheïste ben geweest; ik vind 't te moeilijk om daarop een antwoord te geven. Ik weet evenmin of ik godsdienstig ben, kerks ben ik beslist niet. Als ik het nauwkeurig moet omschrijven, zeg ik meestal: er zijn in de hele wereld maar twee godsdiensten, orthodoxe en vrijzinnige; al het andere, christendom, jodendom, boeddhisme, noem maar op wat je wilt, is secundair, eerst komt de keus tussen orthodox of niet. In mijn gedachtengang vind ik mijn leven de consequentie van wat ik heb aanvaard. David krijgt een katholieke opvoeding. Als hij tot de jaren des onderscheids is gekomen, zal hij zelf wel zeggen wat hij verder wil zijn.' Ik luister met ongeveinsde belangstelling naar Riekie maar ik kan niet zeggen, dat haar woorden mij zeer geloofwaardig voorkomen. In mijn oren althans klinken zij meer als een gesprek met zichzelf.

'Riekie, je zult het wel hardnekkig ontkennen, maar jouw diepzinnigheden zijn een typisch voorbeeld van het zelfbedrog, dat ons Joden in geen enkel opzicht onderscheidt van andere volkeren.'

Ik verwacht, dat zij op mijn opmerking zal reageren, zoals ik zo dikwijls van haar heb gehoord: ik ben geen Jodin, ik voel niet Joods, ik wil geen Jodin zijn, alle mensen zijn voor mij gelijk. In plaats daarvan zegt zij:

'Eigenlijk draaien al mijn zorgen van de laatste jaren om die ene vraag: kan een mens zijn afkomst verloochenen en desalniettemin rustig verder leven?'

ii 6