De Centrale, Vijftig jaar arbeiders-levensverzekering

die op buitenstaanders de indruk van horigheid en slaafse gebondenheid zou kunnen maken, maar die in werkelijkheid resultante was van diepe genegenheid en godsdienstige beleving. 'Eert uw vader en uw moeder.' De vader ging voor in de gebeden; de vader zorgde voor de naleving van de lang niet eenvoudige rituele voorschriften, die een Joodse huishouding kostbaar en ingewikkeld maken. Zoals de getrouwheid aan de wetten en de verordeningen van een land, de bewoners tot staatsburgers maakt, zo kwam de erkenning van het oud-Testamentische vaderlijke gezag tot uitdrukking in de stiptheid, waarmee 's vaders wensen werden nageleefd. Het is in zielkundig opzicht tekenend, dat Nehemia de rituele voorschriften stipt bleef volgen, ook nadat hij het ouderhjk huis had verlaten en een eigen gezin had gesticht.

Ontdoet men het beeld van dit gezin van de warme kleuren der romantiek, dan komt de term 'verlicht despotisme' in de gedachten, waarbij over de mate van verlichtheid kan worden getwist. Onderbewust moet Nehemia het beeld van de alles-regelende, met niemand overleggende, en eigen mystieke aandriften volgende vader, als een navolgenswaardig exempel voor ogen hebben gezweefd - ook, in de latere jaren, toen hij als directeur verantwoordelijk was voor het wel en wee van een groeiend bedrijf en het stoffelijk welzijn van de gezinnen van het personeel. Maar wat in het ouderlijke huis aan de Houtmarkt door de gloed der romantiek en de genegenheid werd overgoten, kreeg in het nuchtere licht van het alledaagse zakelijke leven een geheel ander aanzien.

Op foto's, die van de opgroeiende Nehemia bewaard zijn gebleven, zien we een intelligent gezicht van een jongen, die amper twintig jaar oud, een baardje laat groeien. Een hoog voorhoofd, scherpe ogen,

Wanneer deze jongeman twintig jaar oud is, heeft hij een, volgens onze hedendaagse begrippen, onvoldoende schoolse opleiding achter de rug, en een jaar of wat ervaring als bediende op een bankierskantoor. Zijn leven ligt voor hem. Hij heeft het sterke verlangen zelf■

57