Het Amsterdam van Meyer Sluyser (artikel van Elsbeth Etty)

de sabbat over de oude buurt neerdaalde, voorafgegaan door rituelen die toen uniek waren voor het gebied tussen Waag en Weesperplein en die nu voorgoed uit Amsterdam zijn verdwenen. Dank zij Sluyser weten we nu nog hoe de 'sjabbesmachers' bij het vallen van de duisternis door de oude buurt trokken: bedelaars en artiesten die wisten dat tegen het aanbreken van de sabbat de bewoners meer dan anders tot liefdadigheid bereid waren. Als in alle keukens de kippesoep op het oliestel stond en als de hele buurt gehuld was in een sluier van chalent-geuren, kuchel-aroma en kippevet, konden de bedelaars of 'kippesoep-versjteerders' op gulle gaven rekenen.

Na de oorlog zette Meyer Sluyser in zijn eentje die traditie voort. Hij placht zijn wekelijkse 'Commentaar op het nieuws' voor de Vara-radio te eindigen met sombere voorspellingen over een ophanden zijnde Russische atoomaanval, gevolgd door: 'Ik wens u smakelijk eten en een goede avond.' Daarmee verwierf hij zich in de jaren vijftig de bijnaam 'de kippesoepversj teerder'.

Omdat hij in Amsterdam het gevoel van gemis niet kon verdragen, vestigde Meyer Sluyser zich na de oorlog in Bussum, waar hij in 1973 overleed. Een groter contrast met de buurt, die hij overigens niet louter idealiseerde, is nauwelijks denkbaar: 'De oude buurt bestond uit krotten. Ik weet het, want ik heb er de eerste 25 jaar van mijn leven gewoond. In alle woninkjes was de ontbering kind aan huis. Ziekten vraten aan de schamele beetjes menselijk geluk. Er knaagde verbittering. Er gromde haat. Ik weet het, en ik heb nooit kunnen vermoeden, dat ik nog eens heimwee zou voelen knagen naar die kasjba.'

Noten

1. Sluysers boeken zijn alleen nog antiquarisch verkrijgbaar.

2. Dat schrijft Sluyser zelf tenminste, al menen ze bij het Bevolkingsregister dat het nummer 11 was.

3. Van Wed. J.M. Brugman. Jodenbreestraat I, bij de Sint Anthoniesluis.

4. Sluyser schrijft ten onrechte Milhado. Ook elders in deze opsomming is de spelling van namen verbeterd aan de hand van het Adresboek voor Amsterdam. Melhado zat op nummer 56. Hamerslag op 62. Nabar-ro op 38. Heins op 36, Heigmans op 83. Leeuwin op 75 en Joachimsthal op 63.

5. Rond 1900 op nummer 77. later op nummer 65.

6 Verbastering van Cura^aose amandelen, waarmee pinda's werden bedoeld. Kesause mangelen werd ook wel verkort tot kesausies of sausies. In alle varianten ook met 'ou' gespeld.