Voordat hij het vergat (bloemlezing)

meestal even apart geroepen. Aan een tafeltje naast Duinkerken gezeten, moest hij maar eens vertellen voor welke boeken hij belangstelling dacht te hebben. Dan werd er een lijstje opgemaakt. En de bibliothecaris zorgde, dat de jonge man een beetje systematisch de grote ontdekkingsreis door de wereld van het boek ging ondernemen.

De catalogus vervulde de functie van literaire gids. De nobele essayist en fijnzinnige stylist Michel van Campen (zelf diamantbewerker) had de inleiding tot dit statige boekwerk geschreven. 'Over literatuur' heette het opstel. Bondsleden moeten het uit het hoofd hebben gekend. Want als er in de literaire club, die van bij zevenen tot acht uur op de hoge stoep van het Gebouw stond te wachten, vurig gedisputeerd werd over de betekenis van een of andere schrijver, sloegen de deskundigen elkander met citaten van Van Campen om de oren. Bovendien had hij bij een paar honderd nummers in die catalogus korte aantekeningen geschreven. Elke auteur kreeg van Michel een korte waardering. De Tachtigers hebben het volk van zijn literatuur vervreemd. De bibliotheek van de andb bracht de hereniging tot stand. Michel van Campen was de verzoe-ningsrechter. Hij zelf bezat een verfijnde smaak, maar de klanten van de bibliotheek liet hij nooit in de steek. Wilden die ontspanningslectuur, omdat ze voor literatuur nog niet rijp waren, hij blééf hun gids. Bij de lange lijst van boeken van Courts Mahler schreef hij puntig: 'Deze schrijfster is even onbeduidend als veelgelezen.'

Lezen doet honger krijgen naar nieuwe lectuur. Lezen doet ook: zelf schrijven. Michel van Campen had in het kloversatelier en in de rokerige fabriekszaal, tussen het gegons van drijfriemen en de geur van olie en zweet, zijn talent ontdekt. En Israël Querido, Andries de Rosa en zoveel anderen. Een lange lijst van namen. Mannen, die als werknemer op weekloon in het diamantvak waren begon-

48