Voordat hij het vergat (bloemlezing)

Onlangs heb ik ergens gelezen, dat de Mokumse socialistische beweging uit die tijd zulke sterke Joodse trekken vertoonde. Zij zou zich daardoor duidelijk hebben onderscheiden van het socialisme in Dokkum. Wat u niet zegt!

Maar Sam de Wolff, voor wie ik mijn hele leven een diepe veneratie heb gehouden, is in Sneek geboren. In Sneek. Het Heitelan had dus de eerste keus uit het nest. De Friezen hadden als hun leidetr Sam kunnen bemachtigen. Sam de Wolff of Wim Banning, van kleinigheden hangt de loop der historie af. Maar al had hij het levenslicht in Patagonië aanschouwd en al ware de wereld honderdmaal groter, er was maar één plek waar Sam terecht kon komen: in een socialistische beweging en in een Joodse buurt. Dank zij hem maakten wij ons spelenderwijs een zeer spitse methode van denken en redeneren eigen. We werden een kruising tussen Mozes en Hegel. Het was een geestelijke dampkring. Had je het eenmaal te pakken, dan was het net als ischias, je raakte het bijna niet meer kwijt.

Ik had al vele tikken van deze molen beet, toen ik plotseling balsturig begon te worden. Ik wilde eens iets anders. Zo maar.

Ik vond, dat ik eens rond moest kijken in de vele andere bewegingen die eveneens in Maison Waterloo hun oratorische feesten vierden. Ik had er de tijd voor. Ik was toch werkloos. Dat was in de jaren 1916 en 1917.

Van de eindeloze zaterdagavondse debatten op de Nieuw-markt kende ik een volwassen man, een zekere Jan Bierenbroodspot. Hij imponeerde mij door zijn gedetailleerde kennis van de Franse revolutie. Hij ging naar bed met Charlotte Corday en hij stond op met Robespierre. Aan zijn degelijke Hollandse naam had Jan eigenmachtig een tweede voornaam toegevoegd: Jan Anarchis Bierenbroodspot. Jaren geleden had hij een grote stem gehoord, die hem voorzegde dat hij, Jan Anarchis, de grote omwenteling

38