Joodse traditie als permanent leren

16

'Zo men wil mag men de hier gemaakte opmerkingen beschouwen als elemen-30

ten van een soort basisstrategie voor de educatie waaraan ieder land datgene kan ontlenen wat hem gezien zijn economische situatie, zijn ideologie en tenslotte zijn goeddunken het beste toeschijnt' (p. 210). Met deze ene regel wordt het standpunt van Petrovsky gehonoreerd. Hij gaat hier niet mee akkoord. De voetnoot bij juist deze regel eindigt aldus: 'Hoe kan ik akkoord gaan met deze korte verwijzing naar mijn standpunt die een wetenschappelijke analyse van voor de ontwikkeling van de educatie belangrijke factoren moet vervangen, een analyse die van groot belang is voor de ontwikkelingslanden als zij een eigen educatieve strategie willen uitwerken. Helaas bevat het rapport nog meer punten waar iets dergelijks gebeurt'. (noot 12, p.211). Het wegdrukken van Petrovsky's gezichtspunten in een voetnoot, is zowel slechte politiek als slechte wetenschap. Slechte politiek omdat in een wereld die velerlei vormen van socialisme aan het ontwikkelen is, een socialistisch standpunt ruime aandacht verdient. Misschien ten overvloede zij hierbij aangetekend dat 'aandacht' niet noodzakelijkerwijs 'goedkeuring' impliceert. Het is slechte wetenschap omdat de vaak uitgesproken huiver voor het 'extrapoleren van pedagogische opvattingen en educatiesystemen van het ene land naar een totaal ander land' hoognodig eens onderzocht moet worden op haar gefundeerdheid. Tot zover het Unesco-rapport.

Dat leerprogramma's alleen maar kunnen slagen als ze aansluiting vinden bij de belangen en interessen van de lerende mensen, spreekt voor zichzelf. Het peilen van deze belangen en interessen is een uitermate complexe onderneming, die regeringen en internationale organisaties aan 'alle terzake geën-

3 1

gageerde (terzake) deskundigen' moeten overlaten. Dit forum kan dan adviezen formuleren, maar neemt verder geen beslissingen. Binnen de contouren die door regeringen en organisaties gecreëerd kunnen worden, behoren dan de lerenden tenslotte te beslissen of ze de adviezen zullen opvolgen of in de wind slaan.

Hoe diep de kennis vaak moet zijn om de belangen en interessen van de lerenden te kunnen meten, wil ik illustreren aan de hand van een artikel van 32

Neusner . De vraag die in dit artikel gesteld wordt, is of er zoiets bestaat als de joodse cultuur, de joodse geschiedenis, het joodse volk of d_e joden. Hoe weinigen begrijpen, dat deze vraag voor elke jood van levensbelang is, waarbij 'levensbelang' letterlijk opgevat moet worden. De talrijke antwoorden