Geschiedenis der Joden in Nederland

buitengesloten Is. Wat zouden zij, economisch en geestelijk, gesteld dat toelating mogelijk ware, In dit wegkwijnende milieu hebben te zoeken?

En in dat kleine hoekje van het „Avondland” zal dit ondergaande Jodendom wel het meest tragische schouwspel zijn. Het heeft geen toekomst meer, enkel nog ver-, leden; het is nauwelijks meer werkelijkheid, enkel slechts historie.

Helne’s gedicht, dat begon met de aan het einde van het vorige hoofdstuk aangehaalde woorden: „Der Vorhang fallt, das Stück ist aus!” beschrijft, hoe, als de voorstelling is afgelopen, de laatste lampen van het voetlicht uitdoven, met de volgende regels:

„Die letzte Lampe achzt und zischt

Verzweiflungsvoll und sie erlischt.”

De beste elementen, de meest energieken, de jongeren, die een leven vol toekomst willen, zullen de roepstem horen, die nu sterker dan ooit tot alle Joden klinkt: Terug naar het Land der Vaderen! Want d&dr alleen zullen de hun geslagen wonden kunnen genezen, dèiè.r, door de arbeid, de schakel tussen mens en natuur. Hun gespletenheid. waarvan het behoren tot twee volkeren één der duidelijkste oorzaken èn symptomen was, zal opgehouden hebben te bestaan.

Maar in de herinnering van nog enige geslachten In Palestina zal Nederland blijven voortleven. Ook de Joodse historicus van de toekomst zal met liefde zich verdiepen in de lotgevallen van de kinderen van zijn volk, die meer dan drie eeuwen veilig woonden in de lage landen aan de Noordzee. Hij zal vermelden, hoe zij, tijdens de donkerste dagen in de geschiedenis der mensheid, daar door hun medeburgers zijn beschermd en verdedigd en met ontroering zal hij verhalen, hoe het Nederlandse volk, zoals geen enkel ander volk ter wereld, ter wille van de Joden heeft gestreden en geleden!

120