Een schaap vangen

werd meer op zichzelf teruggeworpen. Tegelijkertijd betekende het onderwijs aan joodse kinderen in het Nederlands dat hun toegangsmogelijkheden tot allerlei strata van de Nederlandse samenleving werden vergroot.

Door de verwerving van burgerrechten en de overgang op het Nederlands ging de acculturatie van de Nederlandse joden snel. Dat werd nog versterkt na de wet op het openbaar onderwijs in 1857. De acculturatie ging zelfs zo snel dat een geringe groep zelfs assimileerde, dat wil zeggen werkelijk zijn joodse cultuur en identiteit inruilde voor dé Nederlandse.

Dat betekent dat er aan de ene kant van het spectrum streng orthodoxe joden zijn die volledig in hun eigen gemeenschap en cultuur leven en daar nauwelijks uitkomen en dat er aan de andere kant van het spectrum geassimileerde joden zijn, die hoogstens nog weten dat hun grootmoeder of moeder of grootvader of vader joden waren, maar geen flauw idee hebben wat dat ook maar zou kunnen betekenen. Bij hen is kennis van de joodse beschaving totaal afwezig en de joodse identiteit verdampt, ‘ze doen er niets meer aan’, zoals dat heet, bij hen verdwijnt het jodendom volledig. Tussen hen en de ultra-orthodoxen in zit de overgrote groep die zich meer of minder sterk joods voelt, meer of minder van het jodendom weet, meer of minder volgens de joodse levenswijze leeft, meer of minder connecties heeft met de joodse gemeenschap. Waarbij men zich ook nog moet realiseren dat onder die uiterst gevarieerde joodse bevolking van Nederland diepgaand verschillende opvattingen bestaan over wat het jodendom eigenlijk is, wat de normen van het jodendom eigenlijk zijn en waar die hun legitimiteit aan ontlenen, wie tot het joodse volk kan worden gerekend, wat je ervoor moet doen om jood te worden, wat joodse identiteit is. En afhankelijk van wat voor ‘soort jood’ in Nederland iemand