Een schaap vangen

belang is voor hoe we ons voelen en zelfs voor hoe we in het leven staan. Het maakt verschil of het buitendecor Fries is of Limburgs of Zeeuws, het maakt zelfs verschil of we opgroeien en leven in Noord-Groningen of in Zuidwest-Gro-ningen. Het is anders of men het ouderlijk huis heeft staan in Broek in Waterland of aan de kust bij Bergen. Of we vanuit onze slaapkamer uitkijken op water of bossen, op vlak land of op een rivierdal. Voor degene die ermee vertrouwd is, zal het kale Noord-Groningse landschap of de winderige zeekust in Den Helder een gevoel van vrijheid oproepen, voor de ander betekenen zij juist ongeborgenheid, eenzaamheid, isolement. Als we de hele aardbol erbij betrekken, wordt het nog duidelijker. Het is een verschil van dag en nacht of je leven zich afspeelt in steppe, woestijn, regenwoud, vlak land of stadsjungle. Niet iedereen reageert op hetzelfde landschap -- ik beschouw de stad ook als een afzonderlijk landschap - op dezelfde manier, maar dat het landschap buiten ons, om ons heen invloed uitoefent op onze persoonlijkheid is, denk ik, een denkbeeld waarmee u vertrouwd bent.

Het innerlijk landschap is een landschap van taal, en het beïnvloedt ons niet minder dan het landschap buitenshuis. Zo goed als het landschap buiten ons oriëntatiepunten heeft - bomen, wegen, huizen, sloten, horizonten, paaltjes -zo heeft ook het innerlijk landschap referentiepunten: boeken die we hebben gelezen; flarden van gesprekken die we hebben gevoerd; trauma’s, herinneringen, filmbeelden die allemaal hun eigen tekst hebben; levensprincipes in de vorm van motto’s; gevleugelde uitspraken; levenslessen die anderen voor ons hebben geformuleerd, enzovoort. Alles wat we meemaken en ervaren loopt door dat innerlijk landschap, het vindt daar zijn plek, het wordt er gestructureerd. Of liever, uit de enorme hoeveelheid waarnemingen,