Een schaap vangen

(die in totaal maar met twaalf tot vijftien miljoen zijn) in Nederland niet meer dan een minderheidsgroep. China en Indonesië zijn blijkbaar te ver weg om werkelijk hun culturele macht te doen gelden en Israël is maar een piepklein land, dat wel de aandacht trekt door zijn situering in het Midden-Oosten, maar een culturele kracht in de Nederlandse samenleving is het via de joden niet.

Gedomineerd worden door een andere beschaving zoals de Amerikaanse of, zoals in het Oostblok, door de Sovjetunie, wil dus niet zeggen dat de samenleving daardoor multicultureel wordt. Beïnvloed worden in eetgewoonten en taalgebruik door kleine minderheidsgroepen betekent dat evenmin. Toch is er de laatste jaren opeens sprake van een multiculturele samenleving. Als blok, als totaalgroep vormen allochtonen - gastarbeiders, hun gezinnen en kinderen, asielzoekers, vluchtelingen, legale en illegale buitenlanders - blijkbaar zo’n grote groep dat simpele integratie niet meer de oplossing is. En omdat simpele integratie geen oplossing is, wordt de relatie tussen autochtonen en allochtonen in toenemende mate als problematisch ervaren.

Twee ideeën heb ik over waarom het zo moeilijk is. Ten eerste komt het me voor dat het aloude conflict tussen gesettelde en nomade, of iets anders gesteld, tussen landbouwer en jager, opvlamt in het conflict tussen autochtone en allochtone. Ten tweede komt de moeizame verhouding voort uit het verschil in, wat ik noem, het innerlijk landschap.

Het conflict tussen gesettelde en nomade. De eerste moord in de bijbel, de eerste moord in de, ons meest vertrouwde, mythologische geschiedenis van de mensheid, is de moord van de landbouwer Kaïn op de jager Abel. Heel grof gesteld is de jager degene die neemt van wat het land, de natuur, zonder zijn inspanning heeft voortgebracht. De