Een schaap vangen

niet dat ik temidden van Duitsers zou wonen. Waar hij doodsbang voor was, was dat ik verliefd zou worden en zou trouwen met een ‘mof’ en dat hij op het huwelijksfeest van zijn dochter zou zitten met de vraag: wie van de aanwezigen heeft mijn ouders vermoord?

Mijn vader kon zich het vege lijf redden. Maar zijn ouders, een van zijn broers, vriendinnetjes, kindermeisjes, buurjongens, neeljes, tantes, leraren niet. Hij ging naar de treinen om familie, vrienden en kennissen te waarschuwen dat ze ter dood zouden worden gebracht. ‘Niemand geloofde me, niet één heb ik kunnen overhalen niet te gaan.’

In een tijd dat het nog tot de rol van de man behoorde om veiligheid te verschaffen aan de zijnen, wist mijn vader alleen het eigen vege lijf te redden. Meer niet. Wat heeft het onze cultuur, het jodendom, de joodse beschaving gedaan, dat zijn mannen niet in staat waren hun rol als beschermer van vrouwen en kinderen te vervullen? Diep in de ziel van de joodse mannen moet het antwoord daarop verborgen zijn. Wat betekent het weerloos te zijn als andere mannen tot moord overgaan?

Let wel, geen woord van verwijt - ik ben allang geen dochter meer die de spiegel moet zijn waarin de nazi’s en hun kinderen het grijnslachende gezicht van mijn, nu dode, vader zien. Ik vraag het me alleen af. Ik wil weten wat dat betekent: man te zijn en weerloos, joodse man en weerloos. Is Robert de enige die geen joodse vrouw en geen joodse kinderen wil? Zijn onze potentiële partners - niet die keurig getrouwde joodse mannen met een gezin, waarvan er ook veel zijn, maar de loslopenden - van dezelfde angst vervuld als hij? Is dat waarom ikzelf en zo velen van mijn vriendinnen van die vluchtige en vluchtende joodse mannen op onze weg vinden; mannen die onmiddellijk over ‘kinderen’ be