Een schaap vangen

we elkaar ontmoetten - vertelt over wat hij nog pas kort daarvoor over zijn Duitse familie heeft achterhaald: hoe vreselijk fout ze zijn geweest en hoe totaal onbewust daarvan. Had hij dat eerder geweten en er eerder over verteld, dan zou hij me als echtgenote en moeder van zijn kinderen hebben gehad.

Oorlog. Ik heb geen flauw idee wat oorlog werkelijk is. Ik zap van s ochtends vroeg tot s avonds laat van zender naar zender. Van ’s ochtends vroeg tot s avonds laat dringt zich het dilemma aan mij op of ik kan doorgaan met eten, want dat is wat ik doe terwijl ik kijk, of uit piëteit met de doden en ongelukkigen even moet ophouden met iets in mijn mond te steken.

Ik weet niet wat oorlog is. Iedere dag besef ik sterker dat ik werkelijk niet weet wat oorlog is. Hoe het voelt, waar het over gaat, wat het - blijkbaar - zo onweerstaanbaar aantrekkelijk maakt voor jonge mannen, wat de klaarblijkelijke meerwaarde van oorlog is. Dag na dag beukt de vraag naar de essentie van oorlog in mijn onderbewustzijn, maar ik kan het antwoord: dat de roes van de vernietiging zoeter is dan welke roes ook, niet toelaten tot mijn bewustzijn.

Maar hoewel ik niets weet van de concrete oorlog, de oorlog als harde vuistslag in het gezicht, de oorlog als honger, de oorlog als gek makende angst voor brand, gif, verraad, was er toch altijd oorlog in mijn leven. Met de niet-Duitse mannen was er het onbegrip over de oorlog dat als een ondoordringbare Muur tussen ons in stond. Met de Duitse mannen was er ^cde bevrijding van de oorlog - hoe gek dat ook klinkt. De oorlog was zo onloochenbaar aanwezig geweest in ons leven dat hij kon worden opgeheven -we konden naar de film, of naar het park, of op de fiets een rondje rijden, er stond niets ter discussie, niets hoefde er in kaart te worden gebracht, we wisten waar het bestaan over