Een schaap vangen

roept); 5. alle mogelijkheden gaat onderzoeken van het construerende en projecterende vermogen van de hersenen teneinde de emoties te ondergaan die de waarneming van een andere ‘wereld’ met zich meebrengt.

Ik heb het over daadkracht gehad en over verbeeldingskracht in relatie tot spiritualiteit. De term ‘spiritualiteit’ is een paar keer gevallen en een verduidelijking van het begrip, zoals ik het gebruik, is nodig. De meeste mensen gruwen van het woord ‘spiritualiteit’. Ze associëren het met onechte devotie, opgeven van de eigen verantwoordelijkheid, regressie of stagnatie op een kinderlijk niveau van ontwikkeling, afkeer of zelfs haat voor seks, dubieus groepsgedrag, en een verbod op alles wat leuk, lekker, spannend of opwindend is. Ik deel die mening niet, althans, op alle terreinen bestaan kwaliteitsverschillen. En met spiritualiteit is het hetzelfde. Er bestaat spiritualiteit die wordt gekenmerkt door onvolwassenheid, maar er bestaat ook volwassen, intelligente, geëvolueerde spiritualiteit.

Ook is er een permanente verwarring tussen godsdienst, religie en spiritualiteit. Die drie lopen door elkaar, maar voor het gemak haal ik ze hier uit elkaar. En ik benadruk dat ik beslist geen wetenschapper ben, zeker ook geen godsdienstwetenschapper.

Godsdienst: de dienst aan God, wat dat ook moge betekenen - ik spreek hier niet over God, het Goddelijke kan alleen voor zichzelf spreken; en ook spreek ik beslist geen waardeoordeel uit (godsdienst is beter, religie is beter, spiritualiteit is beter, niets van dat alles, alles heeft zijn plaats) - is voor mij de geformaliseerde, de gereglementeerde, de veruiterlijkte variatie van de drie. Godsdienst wordt gekenmerkt door handelingen die lijken op handelingen in huis of op kantoor: het dekken van de tafel, afwassen, het