Kippesoep was ondenkbaar zonder saffraan

Erboven, dat heeft mijn vader me wel eens verteld, was een dansvloer. Van Stokking. Die zaak was vlakbij de Vischsteeg. Als je dat steegje doorliep kwam je op de Jodenbreestraat. Op de hoek was het Tip Toptheater. Naar de Tip Top ging eigenlijk iedereen. En naar dansles. Hoewel we orthodox waren. Men mag de orthodoxie van toen niet verwarren met dati (orthodoxie) van nu. Zoals de dati’im van nu zijn waren wij vroeger niet. Je was orthodox zoals dat hier voor joden in Nederland gebruikelijk was. Ik ging iedere ochtend met mijn vader, om kwart over zeven naar de sjoel. Naar het sjoeltje in de Lange Houtstraat. Chazzen was S. Poons, S. Solberg was de rabbijn en sjammes de heer De la Ville. En op Sjabbes gingen we drie keer. Maar dati’im met sjeitels, zwarte pakken en baarden kenden wij niet. Alles was gewoon, heel gewoon. Je was eigenlijk onherkenbaar.

Terwijl we wel streng koosjer waren, Sjabbat hielden en naar sjoel gingen. Ook op school was het onderwijs niet gescheiden voor jongens en meisjes. Er was geen verschil. De enige keer dat ze werden gescheiden was als de jongens Tenach of misjna leerden. Dan gingen de meisjes naar de handwerkles. Maar als er onderricht was in tefilla of gewone joodse wet waren de meisjes er wel bij.

Om terug te komen op het Tip Toptheater: als je uit die bioscoop kwam lag de vloer bezaaid met pindadoppen. Als de jidden ergens naar toe gingen namen ze altijd nasj mee. Tip Top werd de gesouse mangele-bioscoop genoemd. Ik ging er niet regelmatig naar toe, alleen als er iets bijzonders was. Mijn vader zal zo omstreeks 1900 op het Waterlooplein zijn begonnen, want hij werd in 1875 geboren. Van het Waterlooplein is hij gegaan naar de Zwanenburgwal. Ik ben daar geboren. Dat pand staat er nu nog. Op de hoek van de Staalstraat. Er tegenover had je een hele bekende joodse uitleenbibliotheek. Van Staal. Die kende ook iedereen. Ze waren op Sjabbes gesloten, maar op zaterdagavond stonden de mensen te wachten tot de winkel openging, want toen had je de afleiding van een televisie nog niet. Je luisterde naar de radio of je las. Bij ons was ook de zaak gesloten op Sjabbes. Door de week was de winkel altijd open tot acht uur. Maar op zaterdagavond tot elf uur. Dat was bij iedereen zo. Ik heb ook