Het Joodse vraagstuk

Het hier volgende is ecu werk, dat ik uit dankbaarheid heb ondernomen voor de Joodse vrienden, die ik door nauwe samenwerking van enige jaren heb gevonden. Velen er van zijn gevallen: des te meer voel ik mij met de overigen verbonden.

Ik heb niet uitsluitend een pleidooi kunnen houden voor de Joden en hun streven. Het Joodse vraagstuk scheen mij veel gecompliceerder en veel meer typisch voor de situatie, waarin wij allen op dit ogenblik geplaatst zijn, dan dat een betrekkelijk eenlijnige oplossing het antwoord zou kunnen zijn. Het Joodse vraagstuk botst op andere vraagstukken van minstens even dringende en fatale aard. Meer dan ooit geloof ik dat eenzijdige vraagstellingen ongeoorloofd zijn en eerder tot catastrophen voeren dan men zich realiseert. Vandaar dat ik geen typisch philo-semitisch geschrift heb geleverd. Wie dat wil zou er zelfs antisemitische tonen in kunnen horen. Ik meen echter dat noch het een noch het ander het geval is en dat de tendens gericht is op die objectiviteit, die we zo broodnodig hebben om uit het valse spel van internationale chantage verlost te raken. Juist omdat ik mij met de Joden door Christelijke traditie en door persoonlijke vriendschap nauw verbonden voel, heb ik geen poging gedaan mijn waarnemingen te friseren. Ik hoop dat ze tegen die achtergrond begrepen zullen worden.

Nog iets anders ook wilde ik hier zeggen. Door de massale gebeurtenissen van deze laatste jaren is ons een bijzonder duidelijke gelegenheid geboden om het lot van het Joodse

5