Het Anarchisme in de Arbeidersbeweging

24

burgerlijke staatsmacht, maar het geweld der bourgeoisie, bepaalde economisch-politieke werktuigen, die als het ware de attributen van den burgerleken staat zijn en tevens ook zijn inhoud.

In deze ideologische woede tegen den staat als zoodanig worden de burgerlijke schrijvers alléén nog maar door hunne uitloopers, de anarchistische ideologen, pvertroffen. Beiden echter bestrijden den staat zonder hem te treffen, omdat zij de idee: staat en niet den economischen en politieken inhoud daarvan aantasten. De bezittende klasse heeft het één enkele maal in ernst beproefd den staat in den hartader aan te tasten, n.1. door te weigeren belastingen te betalen. Het was in den „conflictstijd” yan Bismarck met de Duitsche liberale bourgeoisie, in het midden van de zestiger jaren. Het werd evenwel niet ernstig doorgevoerd.

Ook het afstemmen van de begrooting in haar geheel, in de verschillende parlementen van de zijde der sociaal-demo-kratische afgevaardigden — die dat niet enkel deden om redenen in die begrooting zelf gelegen, maar om daarmede den klasse-staat geen vertrouwensvotum te geven van de zijde van het georganiseerde, klassebewuste proletariaat — is een revolutionair middel, dat, natuurlijk op veel breeder schaal toegepast, en met de groote massa van het georganiseerde proletariaat in den rug, den burgerlijken staat véél erger nadeelen kan toebrengen, dan al het mondeling en schriftelijk gesputter daartegen.

De grond voor dien haat bij de bourgeoisie tegen den staat in het algemeen en vooral tegen een sterken staat was evenwel niet een ideologische maar een zeer positieve. Ten deele heeft Lassalle het eenmaal zoo scherp-snjjdend gezegd. Wij doen het best hem het hier te laten herhalen:¹)

„De koude onpersoonlijke betrekking van den ondernemer tot den arbeider als tot een zaak, tot een zaak die gelijk iedere andere waar op de merkt, naar de wet van de prcduk-tiekosten wordt voortgebracht — dat is het, wat de geheel

¹

,,Herr Bastiat-Schulze von Delitzsch oder Kapital und Arbeit”, Lassalle’s Sammtl. Werkc. Uitgave Ed. Bernstein. Pag. 199, Band III.