Het Anarchisme in de Arbeidersbeweging

21

In zekeren zin was ook die feodale staat niet'meer onbeperkt absoluut, maar moest hij voeling zoeken met het volk, al was dit dan nagenoeg alleen om de gelden los te krijgen die hij voor zijn voortbestaan noodig had. De bourgeoisie had dit systeem uit te breiden; het behangsel van het absolutisme had het tot het middenpunt te maken. Zjj was daartoe gedwongen om de macht van den feodalen adel geheel en al te breken; zij moest de demokratie althans in beginsel invoeren, omdat dit haar e enige sterkte was.

Deze noodzakelijkheid bracht ook een nieuwe piet zich mede, namelijk die van een algemeen vast terrein te scheppen voor de beraadslagingen over het algemeen belang, een algemeen vast en een zooveel mogelrjk centraal punt van waaruit de •regeering des lands geschieden moest. In plaats van het absolute koningschap, het centrale punt van gezag, kwam het parlement tot stand; in de plaats van de ministers des konings, dienaren en raadgevers, kwam de constitutioneele macht van de grondwet, die slechts aan het parlement verantwoordelijke ministers kende.

Afgezien nu van ettelijke tusschenvormen in verschillende landen, is in het algemeen in de landen met overwegend burger ljjk-kapitalistische ontwikkeling de politieke evolutie deze richting uitgegaan. Het type daarvoor is bijv. eeuwenlang een land als Engeland geweest, naar welks vorm dan ook de meeste constitutioneele landen min of meer direkt gemodelleerd zijn.

Zeer opzettelijk wordt hier wat meer dan de lezer denkt dat noodig is bij de eigenlijke ontwikkeling van den parlementairen staat stilgestaan, omdat dit in het verband met de denkbeelden die wjj naderhand zullen ontmoeten van het grootste gewicht is.

Het spreekt evenwel van zelf, dat de bourgeoisie — en vooral omdat zij het ten deele zelfs onbewust deed — zich met deze door de noodzakelijkheid van haar eigen bestaan en voortontwikkeling geschapen staatsmacht een instituut nad voortgebracht dat, hoe meer het tot een centraal-heer-schende macht werd samengetrokken, de zeer bescheiden grenzen, die men oorspronkelijk aan zjjn werkkring toedacht, overschrijden moest.