Prometheus

contrastgevoel om er den lezer van te doordringen dat het eigene niet het eenige, niet het natuurlijke, niet het vanzelfsprekende is, dan wordt contrastgevoel: betrekkelijkheids-gevoel, met de verdraagzaamheid en redelijkheid, die eruit voortvloeien moeten. Plato zeide: ,,Alle wijsheid stamt uit verwondering" en diegene verwondert zich, die, het eigene altijd het eenig-mogelijke gewaand hebbende, plotseling een tegengestelde mogelijkheid, een contrast onderscheidt — we verwonderen ons door contrasten, door vergelijkingen en scheidingen — we komen dus daardoor tot wijsheid.

We hopen voortdurend bij het behandelen der figuren en feiten in de volgende bladzijden op de geweldige beteekenis van het contrastgevoel en op de remmende werking van ons aanpassingsvermogen terug te komen.

Alles wat is bestaat door contrasten, ook wij; het contrast is de voorwaarde van ons bestaan, daarom is zulk een groot deel van onze energie op het creëeren en behouden van die contrasten gericht.

Kan men iemand meer vleien dan door hem gedutingueerd te noemen, dat is: anders dan anderen — kan men hem meer grieven dan door hem commun te noemen, dat is: juist als een ander?

Distinctie, anders dan anderen te zijn, is de voorwaarde van ons zelfbehoud, daarom streven we naar distinctie — wat ons soms een hebbelijkheid schijnt, is een Noodzakelijkheid, een levenseisch, omgezet tot ,,lust". Alle ,,zucht naar zelfbehoud" is tot distinctie-zucht terug te brengen, omdat wij immers bestaan door distincties, door hen te handhaven, handhaven we ons zelf. Door ons te voeden, handhaven we het contrast tusschen ons eigen organisme en andere organismen, voeden we ons niet, zoo sterven we, ontbinden en worden opgelost en opgenomen door andere organismen — de distinctie van een eigen lichaam hebben we prijs gegeven. Onderscheiden we ons geestelijk op geen enkele wijze, dan worden we ook opgelost en opgenomen, het zit al in de taal: ,,hij verdwijnt inde mcuéd'.W^e zoeken altijd en overal distinctie, tot ons behoud. Wie ze niet zoekt in den gewonen zin, voor wie het woord ,,gedistingueerd" zijn bekoring verloren heeft, die wil dan toch en juist dan... origineel zijn, wat precies hetzelfde beteekent.

9