Tijdloze ogenblikken - een biografie van Marianne Philips

mogelijkheid om over seksualiteit te praten - een onderwerp dat onbespreekbaar was voor Sam. Het is niet duidelijk of de analyse haar wat dit betreft heeft geholpen. Volgens haar jongste dochter niet. 'Seksualiteit is een kronkel gebleven. Zij heeft weliswaar haar eigen leven geleid, maar relaties buiten het huwelijk bestonden niet voor haar. Terwijl ze er aan de andere kant misschien wel behoefte aan heeft gehad. Ik denk dat ze iemand was met een behoorlijk temperament. Er was een taboe op alles wat seks was en daar is ze nooit uitgekomen. Mijn moeder had alle romans van D.H. Lawrence. Wij mochten Lady Chatteiley’s Lover alleen gecoupeerd lezen, maar zij had hem wel una-bridged, hoor.'

De analyse droeg ertoe bij dat haar vechtlust afnam, een van de redenen waarom zij de politiek vaarwel zegde. Ze liet dr. Van der Hoop Het ogenblik en een paar andere schetsen lezen. Hij moedigde haar aan ermee door te gaan. Dat deed ze, zo vaak ze kon ging ze naar haar kamer op de Meulewiekelaan.

In interviews zei Marianne Philips dat ze niet zou zijn gaan schrijven als ze vijf kinderen had gehad. Carla: 'Dat betwijfel ik. Ze hield ontzettend veel van ons, dat was heel duidelijk. Maar meer kinderen hadden haar niet de zekerheid gegeven die haar pen haar wel gaf. Ik vermoed dat ze dan toch niet alle depressieve en ongelukkige gevoelens was kwijtgeraakt. Ik neem het haar ook niet kwalijk, anders was ze alleen maar ziekelijk en ongelukkig geworden. Die weg naar de pen is haar uitkomst geweest. Of ze gelukkiger was geworden als ze ons helemaal aan de kant had gezet en alleen op zoek was gegaan, weet ik niet.'

De spanning was merkbaar in huis, ook voor de kinderen. De ouders deden hun best om de vrede te bewaren, maar slaagden daar niet altijd in. Ze hadden beiden veel aan hun hoofd. Sam zijn zaak, het Instituut voor Arbeidersontwikkeling en de vakbond, Marianne de politiek, de analyse, de filosofielessen - en het schrij

40