Een ver-Urkte Israëliet

Heintje kwamen 's avonds wel vaker bij Evert en Marie Hoefnagel. Willy, de dochter, is een vriendinnetje van Lea. Als Willy en Lea in de achterkamer zitten, luisteren ze hoe Japien en Heintje verdrietig vertellen van hun zoon David. De Kropvelds laten hun tranen de vrije loop. Dit merken Jan en Leen Romkes ook. Jannetje vertelde later: "Toen ze hoorden dat David opgepakt was hebben ze zich 'dood 'ekrieten' [dood-gehuild]. Heintje was helemaal over haar toeren".

Op 15 april 1941 besluit Greta terug te gaan naar Amsterdam. Schoonzus Sipora is ongeveer drie maanden zwanger van haar vijfde kind. Greta wil zoveel mogelijk bij haar zijn.

Verraad

De oorlog begint ook door te werken op het gemeentehuis van Urk. Er komen allerlei verordeningen binnen van de bezetters. Zo moet men opgeven, welke personen er van 1 januari tot en met 17 mei 1940 in het bevolkingsregister zijn opgenomen. Op 26 maart 1941 komt er een mededeling "betreffende: toepassing verordening 6/1941: verplichting tot aanmelding van personen, die geheel of gedeeltelijk van joodschen bloede zijn."¹⁹ Op 20 mei komt er zelfs een verzoek van de Amsterdamse sociale dienst "mij eenige inlichtingen te verstrekken-aangaande de maatschappelijke en in het bijzonder de financieele omstandigheden van J. Kropveld, wonende te Urk, en mij tevens opgave te willen verstrekken van het aantal gezinsleden, hun geslacht, leeftijd en eventueel inkomsten. Ik behoef deze gegevens in verband met het feit, dat zijn schoonmoeder, de weduwe de la Penha-Pais, ten aanzien van welke hij onderhoudsplichtig is, door de Burgelijke Instelling voor Maatschappelijke Steun, alhier (Amsterdam), wordt gesteund. "²°

De administratie, een ander woord voor bestuur, werkt perfect, ook op Urk. Alle verzoeken worden zoals gevraagd keurig op tijd, door de burgemeester - tot juli 1941 nog de heer Keijzer - of de daarvoor aangewezen ambtenaar, beantwoord. Aan alle verzoeken en besluiten wordt gehoor gegeven, ook wanneer de persoonskaart moet worden voorzien van een 'J'. Als er borden 'Voor Joden verboden' moeten worden geplaatst, dan wordt hier strikt naar gehandeld (april 1942).²¹ De geschiedenis heeft intussen geleerd dat hier de term 'administratief verraad' op z'n plaats is.

Op Urk gaat alles zo z'n gangetje, maar aan de Kropvelds kun je zien dat ze in spanning leven. De vraag hoe het met hun zoon is, houdt hen

11