Een ver-Urkte Israëliet

berichten uit de wereld zijn niet positief. De geluiden uit Duitsland zijn het onderwerp van de dag in het Amsterdamse joodse leven. De joden weten als geen ander wat het geschreeuw van Hitier in Duitsland zou kunnen betekenen. De geschiedenis liegt er niet om. Japien en Heintje voelen zich thuis in Mokum. Ze voelen zich verbonden met hun gemeenschap, hun godsdienst, hun geschiedenis en hun afkomst. Maar toch, het is moeilijk om de touwtjes aan elkaar te knopen.

Op Urk kan Japien een goede boterham verdienen voor zijn gezin. Immers: de handel op Urk is flink uitgebreid. Urk is dan wel sinds 3 oktober 1939 geen eiland meer, maar Urk en de Urkers veranderen er niet door. Na veel wikken en wegen wordt de stap gemaakt. Het moet Johannes Gerssen - op Urk beter bekend als Jo Gerssen van Bet van Marie van Naat - geweest zijn, die het gezin heeft geholpen om op Urk aan een huis te komen. Vanaf maandag 29 april 1940 komen ze op Urk wonen, twaalf dagen voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Het wordt een voorkamer van een huis (Wijk 8, nummer 30) schuin tegenover Jo en Bet Gerssen, inmiddels goede vrienden van Japien. In deze voorkamer, die zij kunnen huren van Jan en Leen Romkes - op Urk beter bekend als Jan te Lumme en Leen van Janne van Harm -hebben de Kropvelds het heel erg naar hun zin. Het huis is niet groot. Met een tweepersoons bed, een klein dressoir, een lamp en een paar stoelen staat het kamertje vol. Lea slaapt op zolder. De inrichting is sober en van prullaria houdt Heintje niet. Aan de muur in de voorkamer hangt niet veel meer dan een portret van de ouders van Japien. De voorkamer heeft twee ramen aan de kant van de straat.

Op de fiets

Op 13 mei 1940 komen de eerste drie Duitse soldaten Urk binnen fietsen. De volgende dag volgen er nog eens dertig. Later komt er een Duitse luchtwacht. Ook meren er Waffen-boten aan. Het aantal soldaten wordt in de loop van de oorlog uitgebreid.

Het gezin Krop veld kan goed opschieten met Jan en Leen Romkes. Dit moet ook wel, want Jan en Leen wonen in de achterkamer. Veel zaken moeten daarom worden gedeeld. Zo kookt Heintje altijd op het petroleumstel bij Leen in de keuken, wat Jan allerminst vervelend vindt. Want Heintje kan goed koken. Voordat de geuren van haar joodse kookkunst de achterkamer bereiken, is Jan al vaak te vinden in de keuken waar Heintje hem graag laat proeven. Soms scheldt ze ook op Jan als hij uit eigen beweging 'in de pan' heeft gezeten.

11