De gouden kroon van Beieren

Hoe verder naar het Zuiden, Rijnopwaarts, des te nader kwamen zij bij de algemene angst voor de Pest en de verwildering van de wanhoop. In Trier, al zo dicht bij Francia, wilde Fantin een klein hachelijk stuk wagen — met de machtige achterneef te bezoeken. Want al was de toon van Michaels brief vriendelijk geweest, Fantin had er toch een zakelijkheid in gelezen die voor de Joden van zijn stand als koelheid werd begrepen. Hoe wars van alle uitwendige emotievertoon als terugslag op de eindeloze opwinding waartussen hij moest leven, hier waar het om zijn kans ging, in een hogere klasse van zijn bedrijf door te dringen, werd hij gevoelig en weifelend, verdeeld tussen de Joodse kwetsbare eenzelvigheid, en de soepelheid waarmee een geringe kleinering moest worden aanvaard. Want alleen de Joodse bedienden van de laagste orde konden zich onderwerpen aan een Joodse meester, en dat nog met veel wrijving; overigens was elke Jood, ook de handwerker, steeds vol geprikkelde waakzaamheid op zijn persoonlijk gedachtenleven, dat dan ook een volstrekt eigen verbinding had met zijn God. Daarom vochten zij dag aan dag om de leiding van het gesprek; daarom was er altijd eerbied, vrees en ongeduld jegens de Christenen. De Hof jood van Bisschop Balduin ontving in zijn grote woning zijn verre oom met de beide reisgenoten niet onvriendelijk, maar wel zonder de uiterlijke warmtebetuigingen die men bij die ontmoetingen gewend was. Waarlijk, dacht Fantin desondanks, Daniël had zich een slechter schoonzoon en opvolger kunnen kiezen; was hij ook niet Punktator geweest? Schrijver, taalleraar, dat geëerd beroep waarmee men zo vaak in rijke families werd opgenomen, ook omdat het meestal wel een flinke hoeveelheid Wets-kennis begeleidde, die in het zakenbes taan onschatbaar