Het jodendom in de laatste twee eeuwen

Maar ook van de zijde van de zeer vromen die meenden, dat dit streven gericht was tegen de wil van God. Eerst moest de messias komen, dan pas zou het geoorloofd zijn de ballingen te verzamelen. Men heeft niet het recht - aldus de voorstanders van deze opinie - het einde der dagen kunstmatig dichterbij te brengen. Ook in Nederland deden al deze stromingen zich gelden en de interne strijd, die daarvan het gevolg was. Als U de Nederlandse Joodse pers van de laatste vijftig jaren zoudt nalezen, zoudt ge daarvan de echo kunnen beluisteren. Een strijd overigens, die nog niet is uitgestreden.

De politieke verschillen, die van het Zionisme het gevolg waren, veroorzaakten niet alleen onderlinge verdeeldheid, maar toch ook verdieping hunner ideologische grondslagen. Onder deze stromingen neemt de nationaal-religieuze, belichaamd in de Mizrachie-bewe-ging, een merkwaardig uitzonderlijke plaats in. Beïnvloed door het Europese denken werd een Joods nationale religieuze conceptie niet begrepen, noch door de zeer vrome Jood, die slechts een religieus Jodendom zag, noch door de niet-religieuze, aan het Westen geassimileerde Zionist, die alleen een wereldlijk, seculair Jodendomsbeeld kent. Daardoor kwam hun de idee van de ene, op synthese berustende religieus-nationale levensbeschouwing als iets onnatuurlijks en tegenstrijdigs voor. Doch naar mijn mening vertegenwoordigt deze richting de essentie des Jodendoms, neergelegd in het oer-Jodendom, zoals wij het terugvinden in de

38